تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه گردشگری، بخش زیست بوم – سیاوُش آریا*

در باغ ها، بوستان و بلوارهای شیراز، نخست درخت کاشته و آب می دهند همین که رشد کرد و بزرگ شد از بیخ و بُن می بُرند! این سرنوشتِ جان داران بی دفاع شهر گل و بلبل و پایتخت فرهنگ و ادب ایران زمین است.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان ، چندی است که شهرداری شیراز به انگیزه های ناروشن درختان باغ ها و بوستان های (پارک ها) شهر را می بُرد و صدایی هم از کسی بلند نمی شود. نمونه هایی از این دست در شهر فراوان است که درختانش را بُریده اند. بلوار سرباز، بلوار نیایش از سمت چمران و... تنها مشتی نمونۀ خروار است. در این میان داستان باغ ها و بوستان ها با بلوارها ناهمسان است. بوستان ها جایگاهی برای گردش، استراحت، سرگرمی و بازی کودکان است که باید دارای چهره ای همسان و هماهنگ با اصول شهرسازی، مِهرازی (معماری)، زیبایی شناسی و حتا روان شناسی نیز باشند. همچنین برخی از بوستان های این شهر دیرینگی داشته و به گفته ای تاریخی و کهن به شمار می آیند و چه در سیاهۀ (فهرست) میراث ملی ثبت شده و چه نشده باشند، پاس داری و نگه داری از آنان نه تنها بایسته (ضروری) است، بلکه در برگیرندۀ قانون های ویژه ای خواهد بود. از سویی دیگر، با گسترش و رشد روز افزون جمعیت شهرهای بزرگ و ساخت کارخانه ها و کارگاه های بزرگ و آلاینده و انبوه خودروها در شهر، سلامت مردم به خطر افتاده و همین جا است که می توان به ارزش این درختان زندگی بخش پِی برد. امروزه بیشتر بوستان های شهری به فراخور محیط آن و شرایط مکانی دارای فرهنگ سرا، کتاب خانه یا جایگاهی سرپوشیده برای ورزش شهروندان و مردم آن کوی (منطقه) پدیدار شده تا افزون بر پُر کردن زمانی برای آرامش و کارهای مورد علاقه، همبستگی و آداب اجتماعی در آن فرا گرفته شود. درختان صنوبر بوستان بعثت که روزگاری بخشی از باغ عفیف آباد (گلشن) شیراز به شمار می آمده و یادآور خاطرات کودکی پدر بزرگ ها و مادربزرگ های ما است و در آن فرهنگ سرا پدیدار شده و چشم انداز زیبایی دارد، به بهانه های ناروشن بریده می شوند. یکی از دوست داران زیست بوم شیرازی در همین زمینه به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « بوستان بعثت در نزدیکی خانۀ ما جای گرفته و هر از گاهی به آن جا سر می زنم. چند سالی است که درختان صنوبر در این بوستان کاشته می شود و همین که رشد کرد و بزرگ شد، ناپدید شده و از بیخ و بُن بریده می شوند».

ندا درخشش در دنبالۀ سخنانش افزود : « زمانی که از باغ بان بوستان انگیزۀ چنین کاری را پرس و جو شدم گفت، شهرداری به بهانۀ آفت این درختان را می برد، ولی ما آفتی در این جا نمی بینیم. همچنین من از برخی جاها شنیده ام که چوب این درختان گونۀ خوبی به شمار می آید و از آن برای کارهای صنعتی و بازرگانی بهره برده و حتا بیرون از کشور هم می فرستند (صادرکردن) و این جای شگفتی دارد. زیبایی هر بوستان و شهری به سرسبزی و درختان آن است و نمی دانم چرا مدیران شهری دست به چنین کاری زده اند».

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، پیگیری های ما با شهرداری و سرپرستان بوستان بعثت پس از دو هفته به هیچ نتیجه ای نرسیده و هم چنان انگیزۀ چُنین کاری ناروشن مانده است و جا دارد مدیران شهری و استانی و سرپرست (متولی) اصلی بوستان ها که شهرداری بوده در این باره آگاهی رسانی کرده و شفاف سازی کند تا اگر خدای ناکرده سرپیچی ای (تخلفی) روی داده است به آن رسیدگی شود.

بوستان بعثت در خیابان بعثت جای گرفته است. این بوستان در واقع بخش ورودی باغ عفیف آباد شیراز بوده که درگوشۀ خاوری (شرقی) این باغ جای گرفته است و هم اکنون از هم جدا شده اند. مِهرازی بوستان بعثت در سال 1385 دگرگون شد و فضایی مدرن در آن پدید آمد. با این همه معمار آن که رویکردی پست مدرن داشته، کوشیده است برخی از عناصر تاریخی این مجموعه را پاس داشته و نگه دارد. برای نمونه کوشکی که در گذشته کاخ ورودی باغ عفیف آباد بوده به همان گونه حفظ و بازآرایی (مرمت) شده است. همچنین جای گیری دو عنصر کوشک سنتی و سر درِ مدرن در راستای یک محور رُخداد جالبی است که شاید بتوان گفت با دیدن این عناصر در کنار یک دیگر می توان مفهوم گذر زمان را احساس کرد.

باغ عفیف آباد از باغ های بسیار زیبا و مهم شیراز است که در روزگار صفویه آباد بوده و جایگاه گردش پادشاهان و شاهزادگان بومی بوده است. کوشک های این باغ و بوستان بعثت امروزی در روزگار قاجار ساخته شده است و در روزگار سپسین مورد بازآرایی قرار گرفته اند.

در این تصویر جای خالی انبوه درختان بریده شده کامل نمایان است

برخی از درختان بوستان بعثت شیراز

نوشته مرتبط:

·        پر و بال درختان باغ ملی شیراز را بریدند!

*پژوهشگرتاریخ و فرهنگ ایران – کُنشگر زیست بوم، گردشگری و میراث فرهنگی – راهنمای گردشگری – دبیرانجمن مهرگان