تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه فرهنگ و هنر – سیاوُش آریا*

شماری از هنرمندان شیرازی با در هم آمیختن عرفان مولوی و حافظ شیرازی، اندیشۀ بزرگان ادب ایرانی را به میان مردم آوردند. این گروه در گامی نُمادین با پیروی از سروده های عرفانی مولوی و حافظ با برگزاری نمایش مفهومی یا بدون کلام در فضای باز شهری به هنرنمایی پرداختند.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، گروه هنری پنجره در برنامه ای با نام مجلس مولانا و حافظ با بهره گیری از عرفان ایرانی در کنار هنرهای تجسمی و به همراه خُنیای (موسیقی) سنتی در نزدیکی آرامگاه حافظ شیرازی با هنرنمایی خود، اجرایی زیبا و ستایش آمیز را به نمایش گذاشتند. ملیحه طهماسبی، کارگردان و طراح این برنامه در همین زمینه به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « این برنامه به وسیلۀ گروه هنری پنجره برپا شده است. در این اثر ما بر آن شدیم که دو نُماد بسیار مهم با ذهنیت ایرانی که مردم با آن آشنا بوده و خو گرفته اند را تصویرسازی کنیم. یکی از این نُمادها بی گمان فال حافظ شیرین سخن است که می توان گفت کمابیش همۀ مردم ایران چه کوچک و چه بزرگ با آن آشنا بوده و در پیوند هستند و دیده شده که بیشتر زمان ها در تصمیم گیری های خود، سری به دیوان این چکامه سُرای (شاعر) بلندپایه می زنند تا ببینند خواجۀ اهل راز با آنان چه می گوید. از سویی دیگر، فضای سروده های حافظ هم توانایی (قابلیت) به تصویر کشیدن و هم عرفانی را داراست. همچنین در ستیغ دیگر عرفان ایرانی، ما مولوی بلخی را داریم که باز هم بیشتر مردم ایران با او و عرفانش آشنا هستند. مولوی در اثر جاودانۀ خود با تصویرسازی های فُرمیک بر روی سروده های ایرانی و پیوند آن با خُنیا، شاهکاری را آفرید که جهانیان را به شگفتی وا داشته است و ما همین را پایۀ کارمان قرار دادیم. همچنین در پایکوبی (رقص) عرفانی مولانا از دو ساز دف و نِی بهره برده می شود و ما کوشش کردیم که همۀ این ها را با همخوانی و در کنار هم در فضای باز به نمایش بگذاریم و در واقع عرفان ایرانی را به میان مردم بیاوریم».

طهماسبی که رشتۀ باستان شناسی و هنر را فرا گرفته است دربارۀ این برنامه افزود : « بر پایۀ نام اثر و شالودۀ کار که مجلس مولانا و حافظ است، هنرمندان ما دیوان حافظ را به دست مردم داده و آنان رویه ای از دفتر را باز کرده و به همکاران من می دهند و آن ها بر روی زمین نشسته و تفال می زنند و فال هرکس که آمد بر پایۀ دیدگاه عرفانی مولانا آغاز به تصویر سازی سروده های حافظ برای بینندگان می کنند. ناهمگنی (فرق) آن در این جا است که شاید بیشتر زمان ها فال گرفتن برای مردم روایی باشد یعنی خودشان برای خود فال گرفته و به نتیجۀ دلخواه می رسند. اما در این جا بازگوینده کس دیگری است و با برداشتی گوناگون آن را به تصویر می کشاند و مردم فال خود را به گونۀ تصویری و فُرمیک می بینند. همچنین در کنار این مجلس ما از هنرمندانی در زمینۀ هنرهای تجسمی و نقاشی بهره برده ایم و همۀ کارها را با هم درآمیختیم که برای مردم گیراتر باشد و با آن ارتباط برقرار کنند. هنرمندان نقاش بر پایۀ آن روشی که همکاران من اجرا می کنند و بر بنیاد آوای دف و نی که در فضا می پیچد آن حس را گرفته تا بتواند همان گونه که حافظ و مولوی را می شناسد با روشی نو و امروزی آن بانگ را نگارگری کرده و به آفرینش هنر دست یابد».

کارگردان مجلس مولانا و حافظ در پاسخ به این پرسش که ایدۀ نخستین چگونه در شما پدیدار شد به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « ما نزدیک یک سال است جداگانه بر روی حافظ و مولوی کار می کنیم و تجربۀ کار هر دو را داریم. امسال نیز بر آن شدیم تا با پیوند یک دیگر با هم و در آمیختن عرفان حافظ و مولانا اثری تازه بیافرینیم. سال گذشته «همای سعادت» از حافظ و «درجان تو جانیست بجو آن جان را» از مولوی را انجام داده ایم. از سویی دیگر، چون بزرگ داشت هر دوی این بزرگان در مهرماه و نزدیک به هم است بر آن شدم که هر دو را با هم آمیخته و به تصویر بکشم. باید گفت، چه چیزی بهتر و شایسته تر از عرفان آنان، که مردم هم با آن آشنایی دارند و ما بتوانیم آن را به میان مردم آورده تا بیننده آن را لمس کرده و احساس کند. این ایده نیز با نزدیک شدن به ماه مهر و روز نکوداشت آنان نزدیک یک ماه پیش در ذهن من رقم خورد و سپس آن را نوشتم و با همکاری گروه که در رشتۀ هنر کار کرده اند و شناخت خوبی از مولانا و حافظ دارند، به این گونه که می بینید در آمد. همچنین در زندگی امروزی که دورۀ گذار را پشت سر می گذاریم و مردم به دنبال نوآوری بوده و برخی از مردم شاید دیوان حافظ و مولوی را نخوانده باشند یا کامل از آن آگاهی نداشته باشند با تصویرسازی و آوردن عرفان این بزرگان که جایگاه والایی نزد مردم دارد، دست به ساخت چنین اثری زدیم».

طهماسبی در پایان افزود : « با دیدن این کار در فضای باز و تصویرسازی ها در مردم حس خوبی پدیدار شد و خوشبختانه مردم توانستند با آن ارتباط برقرار کنند. پس از اجرای برنامه مردم در میان ما آمده و از احساس خوشایند خود و نوع کار ابراز خشنودی کردند و همین برای من و همکارانم کافی است و به ما انرژی می دهد. همچنین در چندماه آینده نیز بر آنیم تا داستان ققنوس و سیمرغ را کار کنیم».

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، مجلس مولانا و حافظ از 11مهرماه تا 16مهر هر روزه از ساعت 18.30 تا 20.30 در دو بخش در فضای باز رو به روی تالار حافظ در شیراز برگزار می شود و دوست داران هنر، فرهنگ و ادب ایرانی می توانند بینندۀ این برنامه باشند.

روایتی مفهومی از حافظ خوانی

هنرمندان با حرکات موزون بدن، عرفان مولوی را به نمایش گذاشتند

هنرمندی با آب رنگ و تطبیق آن با عرفان حافظ و مولوی

مجلس مولانا و حافظ

هموندان گروه پنجره

نوشته مرتبط:

·        مردم شیراز با کهن استوره های پارس، آشنا شدند

*پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران – راهنمای گردشگری – کُنشگرمیراث فرهنگی،گردشگری و زیست بوم – دبیرانجمن مهرگان