تارنمای فرهنگی مهرگان- گروه جشن های ایرانی

انجمن مهرگان در برنامه ای شاد و دیگرگونه، جشن «شب چله» را در شیراز برگذار کرد. این جشن که در پسین آدینه، 28 آذر برپا شد با برنامه های گوناگون و خُنیاگری (موسیقی) همراه بود و مورد استقبال باشَندگان (حاضران) قرار گرفت.

سرود«ای ایران» آغازگر برنامه بود و دردنباله سرودۀ «یلدا» از بانو، هما ارژنگی به گونۀ شنیداری پخش شد.

سپس رحمان سلیمانی، پژوهشگردبیرۀ (خط) میخی که پیشتر دو خامه (قلم) کار، که وسیلۀ نگارش دبیره های میخی است را به نام خود به ثبت رسانده بود دربارۀ فرهنگ و زبان های باستانی سخنانی را بیان کرد و در دنبالۀ برنامه با خامه آغاز به نگاشتن بر روی مقواهایی که از پیش آماده کرده بود تا پایان برنامه به گونۀ خوشنویسی نوشته و آن ها را پیشکش باشَندگان کرد.

پس از آن سیاوُش آریا دبیراجرایی انجمن مهرگان، درسخنانی کوتاه دربارۀ پیشینه و فلسفۀ جشن«شب چله» نکاتی را بازگو کرده و این جشن را، زاد روز«مهر» دانسته و آن را از دید ارزش و فرهنگ ایران، همسنگ و برابر با جشن نوروز و مهرگان خواند.

آریا دربخش دیگری ازسخنان خود دربارۀ درخت سرو که در ایران باستان دارای ارج بسیاری است گفت : «درایران باستان باب بوده هرگاه فرزندی زاده می شد، خانوادۀ آن به فرخندگی آن زایش یک درخت سرو می کاشتند. درجشن شب چله و در نخستین روز زمستان که «خورشیدروز» نام دارد نیز، درخت سرو کاشته می شد و اگر فرزندی در این شب زاده می شد بیشتر نام هایی که درپیوند با سرو و مهر است بر روی فرزندان خود می گذاشتند، مانند، سرو ناز، سروین (مانند سرو)، سرو بانو، سروین دخت، سرونیا (آزاده و نیک نژاد) و مهرناز، میترا، آناهید، مهرداد و غیره.

آریا ادامه داد : «درخت سرو، درخت زندگی است و نُماد پایداری و ایستادگی و استقامت ایرانیان بوده است و ما درسنگ نگاره های پارسه (تخت جمشید) و دیگر یادمان های باستانی نشانه های فراوانی را از این درخت سپنتا (مقدس) می بینیم که این ها همگی نشان ارج گذاری به طبیعت و درختان و گیاهان نزد ایرانیان بوده است. این درخت از ایران به دیگر کشورها و فرهنگ ها رفته و امروزه در باختر(غرب) و کیش عیسویان از آن و درخت کاج درآیین های خود بهره می برند».

بخش دیگر برنامه، خُنیاگری سنتی به همراه آواز دو جوان هنرمند شیرازی بود که مورد توجه قرار گرفت.

شهرزاد اسدی، استاد دانشگاه و زبان شناس نیز، دربخش دیگری ازبرنامه به فلسفۀ برگذاری جشن«شب چله» اشاره کرد و گفت :«این جشن بزرگ با شکوه هرچه تمام در همۀ گسترۀ ایران فرهنگی برگذار می شده و در میان جمعیت های گوناگون ایرانی آیین ها و آداب ویژه ای هم داشته است و مانند نوروز که خوراک های ویژۀ هر منطقه ای را داریم (برای نمونه در شیراز، درجشن نوروز، «شیر برنج» پخته می شده که هنوزهم درخوان (سفره) نوروزی گسترده است)، خوراک های ویژه ای هم برای این شب وجود داشته است».

اسدی در بخش دیگری ازسخنان خود با اشاره به نقش طبیعت و خوراک دراین شب گفت :«طبیعت و خوراک درگذشته درهمۀ جشن های ایرانی نقش به سزایی داشته است و ما می توانیم واژۀ " چله " را افزون بر دیدگاه های رایج از دید دیگری برسی کنیم. واژه "چله" ، «چِره» بوده که از واژۀ «چَر» اوستایی به چَم (معنای) چَریدن که همان خوردن است گرفته شده که چریدن در گذشته همان خَرامیدن و خوردن بوده و با مفهومی که امروزه می شناسیم دیگرگونه بوده که ما در سروده های «حافظ خوش سخن» هم، واژۀ خرامیدن را به چَم خوردن داریم».

این کارشناس ارشد فرهنگ و زبان های باستانی افزود :«خوردن خوراک های گوناگون که درهمۀ جشن های ایرانی باب بوده ازدید اقتصادی هم دارای ارزش و بررسی است و در زندگی مردمان گذشته پیوندی تنگاتنگ داشته است».

نوای خوش خُنیاگری سنتی هنرمند خوب شیرازی«حسام مهبودی»که با سروده های شاد و شیرازی و میهنی همرا بود، فضای برنامه را دگرگون کرده و شادی ویژه ای را به همراه داشت و مورد آفرین باد باشندگان قرار گرفت.

چکامه سرایی و حافظ خوانی استاد، مرتضا زندپور، بخش دیگری از برنامه بود که مورد توجه قرار گرفت.

سپس دبیرهیات موسس انجمن مهرگان، عزیزی به ریشه یابی شب چله درادبیات پارسی پرداخت و به ارج و جایگاه بالای جشن های ایرانی در زندگی مردمان گذشته و امروز پافشاری (تاکید) کرد و گفت : «مهم ترین چیز درجشن ها شادی بوده است و درکل فلسفۀ همۀ جشن های ایرانی شادی و همبستگی جمعیت های ایرانی بوده و بایسته است که این جشن ها پاس داشته شود».

بانو،«الهام» نیز، چند ترانه (رباعی) و سروده را ازدیگر چکامه سرایان شیرازی با آوای دلنشین خود، خواند.

پایان بخش برنامه جشن شب چلۀ شیرازی ها، نوازندگی سنتور دوشیزۀ خُردسال و هنرمند«الناز» بود که افزون بر نواختن آهنگ های گوناگون در درازای برنامه، «ای ایران» را با شکوه هرچه تمام اجرا کرد.

این برنامه به یاد استاد، محمد ناصر یزدی که در تابستان ماه امسال درگذشته بود درسرا و کاشانه او برگذار شد.