تارنمای فرهنگی مهرگان-گروه فرهنگ و هنر-سیاوُش آریا*

من به آثار بانو یوتاب دلبستگی ویژه ای دارم. وی جهانی را که برای خود ساخته«آرکاییک»است،یعنی جهانی کهن نما و باستانی. به بیانی دیگر وی خود را آزاد می داند و در قید و بندها گرفتار نکرده و می کوشد جهان خیالی خویش را بازآفرینی کند.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان،سخنان بالا بخشی از گفتار هنرمند پرآوازۀ نگارگری(نقاشی)ایران استاد آیدین آغداشلو است دربارۀ بانوی هنرمند شیرازی،یوتاب هخامنش. همان بانویی که می کوشد با زبان هنر دل نگرانی ها و دغدغه های فرهنگی خویش را ساده و بی آرایه به گوش هم میهنان و مسولان کشور برساند تا جهانی زیبا و آرام با آشتی و صلح و دوستی رقم خورد.

بانو هخامنش که در جامعۀ هنری و فرهنگی شهر شیراز با نام بانو یوتاب شناخته می شود در یک دهۀ گذشته نمایشگاه های فراوانی را در یادمان های تاریخی و فرهنگی کشور از جمله،موزۀ میراث جهانی پارسه یا همان تخت جمشید،میراث جهانی پاسارگاد،ارگ کریم خان زند شیراز،موزۀ آب شیراز و  نگارخانه های خصوصی برگزار کرده است. این هنرمند نگارگر و تندیس ساز خودآموختۀ شیرازی همواره دل نگران زمین و زیست بوم جهان و به ویژه کشور بوده و دغدغه های خویش را بارها در آثار و آفریده ها بازتاب داده است.

بانو یوتاب تنها زن هنرمندی است که در چندین دهۀ گذشته،در موزۀ میراث جهانی پارسه(تخت جمشید)دوبار نمایشگاه برگزار کرده است. وی همچنین با هزینۀ شخصی خود در سال 2021 میلادی به آمریکای لاتین و کشور مکزیک سفری پژوهشی انجام داده است و در آن جا اشتراک های فرهنگی را در نگاره ها(نقش)،نمادها،طرح و فرم سازه های باستانی،صنایع دستی،فرش،گبه و گلیم و دست بافته های عشایر و بومیان سرزمین پارس و دیگر بخش های کشور را با موارد همانند در کشور مکزیک و آمریکای لاتین به ویژه در میان تیره و تمدن مایاها و آزتِک ها و بومیان لاتین یافته و بررسی کرده که دستاورد پژوهش های وی به برگزاری چندین نمایشگاه در ایران با نام«کانِکشِن»به معنای پیوند یا اتصال،انجامیده است.

روایت استاد آغداشلو از بانوی هنرمند شیرازی

آیدین آغداشلو،هنرمند پیشکسوت نگارگری ایران دربارۀ بانو یوتاب به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت:«من آثار این بانوی هنرمند را دوست دارم و بیش از ده سال با آفریده های او آشنا هستم و یک بار هم برای برگزاری یکی از نمایشگاه های وی به شیراز سفر کردم که بداند تنها نیست و ما از چُنین هنرمندان آزاد و دلسوزی که دغدغۀ فرهنگ دارند،پشتیبانی خواهیم کرد. همچنین احساس می کنم حضورم در شیراز سودمند بوده و مایۀ آرامش خاطر این هنرمند شده است».

استاد آغداشلو در دنبالۀ سخنان خود دربارۀ این هنرمند شیرازی گفت:«بانو یوتاب در کار خود بسیار چیره دست(مسلط)است و آشنا. به ویژه آثاری را که در کشور مکزیک با بررسی و پژوهش انجام داده،آفریده های ارزشمندی است که همانندی های نزدیک میان هنر مکزیک با بومیان ایران را به تصویر کشیده،بسیار زیبا و گیرا(جذاب)بود. از دید رنگ ها،بوم،قلم و غیره نیز نقاشی هایی را که آفریده دلربا و چشم نواز بود و آزادی فرم و شکل ها در آن قابل توجه و دیدنی.

من بارها در گفت و گوهای تلفنی با این بانوی هنرمند،پافشاری داشته ام که راه خود را بدون هیچ مانعی دنبال کنند و در بند کج فهمی ها و سوء تفاهم ها نباشد».

این استاد پیشکسوت نگارگری ایرانی در پاسخ به این پرسش که بانو یوتاب در آثار خود به زیست بوم و یادمان های تاریخی و باستانی کشور دلبسته بوده و به آن ها می پردازد،نگاه شما به عنوان فردی که بیش از 5 دهه با نگارگری زیسته و آن را زندگی کرده اید،چیست؟ به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت:«بانو یوتاب به عنوان یک هنرمند آنچه را که در زمینۀ زیست بوم و فرهنگ و نامهربانی ها در برابر آن ها در پیرامون خود می بیند با دغدغه مندی و جسورانه و آزادانه بر روی بوم می آفریند و این مورد یکی از مشغله ها و دل نگرانی های ذهنی وی بوده و همچنان است. ایران قدیم یا باستان با آن شکوهش به ویژه در روزگار هخامنشیان،همواره در گوشۀ ذهن او جای دارد و نگران شکوه از دست رفتۀ نیاکان خویش است و بارها بازتاب آن را در آثار وی می بینیم که قابل ستایش است. همچنین دلبستگی به فرهنگ ایران باستان تا بدان جا در زندگی وی پیش رفته است که حتا نام خود را به گونۀ رسمی دگرگون کرده و تغییر داده و با آن زیسته است. و این کار شگفت اَنگیز و زیبایی به شمار می آید. از سویی،این نگاه به زیست بوم و فرهنگ ایرانی در زندگانی شخصی وی تاثیرگذار بوده است و سبب آفرینش آثاری با چُنین موضوع هایی شده است. زیرا این موارد برای هنرمند مهم به شمار می آمده و همواره دل نگران مسایل پیرامون خود بوده است.

این بانوی هنرمند حتا در پوشش جامۀ خود و سربند آن نیز به پیروی از فرهنگ ایران باستان برای خویش،جامه ای طراحی کرده و در نمایشگاه ها به تَن می کند که همگی نشان از عشق و دلبستگی و آمیختگی به فرهنگ ایرانی است. همچنین باید گفت که شاید این هنرمند در زمان خود و امروزه به درستی درک نشود،ولی همواره آرزومندم که پروردگار توانایی و شکیبایی اَفزونی به وی دهد تا در برابر برخی کج فهمی و بد فهمی ها تاب ایستادگی داشته باشد و پیوسته رو به جلو پیش رود. به هر روی،باید دانست در همین مبارزه ها است که هنرمند ساخته و توانمند خواهد شد.

بانو یوتاب هنرمندی کوشا و متفاوت است و من همواره پشتیبان چُنین هنرمندانی بوده ام و آن ها را به ادامۀ راه تشویق کرده و می کنم. همچنین این بانوی هنرمند با آفرینش آثار خود،جهانی زیبا و آرام را می آفریند و گاهی هم با آفرینش آثار تَلنگری به نامهربانی های پیرامون خود می زند. باید دانست که،هنر چُنین افرادی همیشه ماندگار خواهد بود».

استاد اغداشلو در پاسخ به پرسشی دربارۀ این که،وی هنرمندی خودآموخته است و آیندۀ او را چگونه می بینید،گفت:«آیندۀ کاری وی در اکنون او است. بانو یوتاب آثاری را آفریده که ارزشمند و ماندگار است و اگر همین گونه در پِیِ آرمان های خویش پیش روند در شکل گیری آفریده ها و آثار در آینده نیز،پیروز و سربلند خواهند بود».

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان،از بانو یوتاب هخامنش،هم اینک نمایشگاهی غیرحضوری در یکی از نگارخانه های مهم کشور مکزیک برپا است که در آن به معرفی فرهنگ و هنر ایرانی پرداخته خواهد شد.همچنین آثار این هنرمند شیرازی در گذشته در قارۀ آفریقا و چندین کشور آن به نمایش گذاشته شده است.

بانو یوتاب هخامنش که با طراحی جامه خود با آثار تاریخی در آمیخته شده است

*پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی-خبرنگار آزاد-کُنشگر میراث فرهنگی،گردشگری و زیست بوم-راهنمای گردشگری-دبیر انجمن مهرگان