آشنایی با سنگ های نامدار به «گادهیگال» در هند

آشنایی با سنگ های نامدار به «گادهیگال» در هند تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه باستان شناسی - حمیدرضا سُروری* گادهیگال ها (Gadhegal) در اصل تخته‌سنگ هایی هستند که به سه بخش تقسیم گردیده‌ و در کشور هندوستان یافت شده‌اند. گادهه (Gadhe) به معنای خر و گال (Gal) به معنای سنگ است. این تخته سنگ ها در بیشتر موردها در بالای خود دارای نقش خورشید هستند. هرچند که، نقش ماه نیز در بالای این تخته سنگ ها به نمایش درآمده است. به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، در بخش میانی تخته سنگ ها نیز، فرمان یا سنگ نبشته‌ای موسوم به (Shilalekha) وجود دارد که بیشتر در مورد واگذاری یک تکه زمین یا خانه به فردی نیکوکار است. هرچند که، در برخی از گادهیگال ها در بخش میانی نبشته ای (کتیبه‌) نمی‌بینیم. در بخش پایینی تخته سنگ ها نیز نگارکَند (نقش برجسته) شگفت‌آوری به نمایش درآمده است. در این بخش رابطۀ جنسی یک الاغ با یک زن نمایان است و در واقع می‌ توان گفت، تجاوز جنسی الاغ به یک زن نمایش داده شده است. پرسشی که در این‌جا مطرح می‌شود، این است که چرا چنین تصویری به نمایش گذاشته شده است؟ در پاسخ باید گفت که گادهیگال ها سندهایی تاریخی هستند و باید با دیدی تاریخی به تجزیه و تحلیل آن ها پرداخت. با توجه به پیشینۀ نقش های ماه و خورشید در هند می‌توان گفت که این دو نمایانگر و نماد جاودانگی و دوام هستند. در مورد رابطۀ جنسی الاغ با یک زن نیز دو تفسیر بیان شده است. برخی بر این باورند که این موضوع در واقع پادافره شکستن دستور سلطنتی است و هر کسی که جسارت کرده و دستور پادشاهی را اجرا نکند با بیزارترین گونۀ کیفرها روبه رو خواهد شد که از جمله مادر او به وسیلۀ یک الاغ مورد تجاوز جنسی قرار خواهد گرفت. برخی دیگر هم بر این باورند که این نگارکَند در واقع، به گونه‌ای نمادین مادر زمین را نشان می‌دهد و الاغ نیز در خدمت ایزدبانوی طاعون، بلا و آفت است که شیتالادِوی (Sheetaladevi) نام دارد و نمایانگر خشکسالی، قحطی و ویرانی است و بر سر فردی فرود می‌آید که دستور سلطنتی را نادیده گرفته یا مخالف دستور سلطنتی باشد. به این ترتیب، گادهیگال ها را می‌توان سنگ های نفرین دانست. بیشتر گادهیگال ها از آن دورۀ شیلاهارا (Shilahara) هستند و در واقع نمادهای واگذاری زمین به شمار می‌آیند. دودمان شیلاهارا از میانۀ سدۀ دهم میلادی تا سدۀ سیزدهم میلادی بر ناحیه‌های ساحلی کُنکان (Konkan) فرمان روایی می‌کردند و در اصل از دشمنان دودمان (سلسله) راشتراکوتا (Rashtrakuta) بودند. دودمان راشتراکوتا سازندگان اِشکَفت های (غارها) زیبای الورا (Elora) و الفانتا (Elephanta) هستند. کهن ترین سنگ نبشته هایی که به زبان ماراتی نوشته شده است را می‌توانیم روی سنگ های گادهیگال ببینیم. در این سنگ نبشته ها آگاهی های بسیاری در مورد نام‌ مکان ها وجود دارد. واژۀ گال (Gal) در زبان کانادا (Kannada) که یکی از زبان های دراویدی در جنوب هند است، معنای سنگ می‌دهد و در واقع، اصطلاحی است برای نامیدن سنگ های موسوم به سنگ های قهرمانی یا (hero stone) یا (Veergal) یا (Sati stone). شمار زیادی از این سنگ ها را در ایالت های کارناتاکا و ماهاراشترا می توانیم ببینیم. و البته در ایالت گوا نیز چند نمونه از این گونه سنگ ها به دست آمده است. هفت سنگ گادهگال در موزۀ چاتراپاتی شیواجی در شهر مومبای جای دارد و به گونۀ کلی بیش از12 گادهیگال در مومبای و ناحیه‌های پیرامونش شناسایی شده است. یک گادهیگال در رام ماندیر (Ram Mandir) است در نزدیکی جادۀ چارنی (Charni road). یک گادهیگال دیگر در نالاسٌپارا (Nalasopara) است. یکی در پاوی (Pawi) و گادهیگال دیگری در واسای (Vasai)، گادهیگال دیگری از جوگشواری (Jogeshwari) به دست آمده است که البته امروزه در کشور پرتغال نگهداری می‌شود. به نظر می‌رسد شمار بیشتری از گادهیگال ها در پیرامون مومبای باشند که هنوز شناسایی نشده‌اند. گادهیگال های دیگری نیز از ناحیه گجرات، بیهار و حیدرآباد گزارش شده است. دو گادهیگال نیز در اطراف نیایشگاه تٌلجابهاوانی (Tulja Bhavani) درتٌلجاپور (Tuljapur) که بخشی از ناحیه عثمان آباد (Osmanabad) است، جای دارد. دو تخته سنگ در زیر یک درخت هستند و به هنگام بازدیدم از نیایشگاه تٌلجابهاوانی موفق به دیدن این دو سنگ شدم. گادهیگال دیگری را هم به هنگام دیدار از دژ پرنده در ناحیه عثمان‌آباد دیدم که از نظر شکل ظاهری به درستی براساس تعریفی است که از گادهیگال ها بیان شد و از سه بخش تشکیل شده است. یک نمونه را هم در موزۀ بنای با شکوه گل گمبد بیجاپور در ایالت کارناتاکا دیدم که شوربختانه اجازۀ عکاسی از آن به من داده نشد! چندین و چند گادهیگال دیگر وجود دارد که البته موفق نشدم از آن ها بازدید کنم، هرچند از نظر شکل ظاهری کمابیش همانند گادهیگال هایی هستند که شرح داده شد. سرچشمه ها : Dalal, Kurush F. 2012. A Short Note on the Explorations at the site of Chandore, District Raigad, Maharashtra, Journal of the Asiatic Society of Mumbai, Vol.84 (2011). Dalal, Kurush F. and Harshada Wirkud 2015. Two New Gadhegals from Chirner, Taluka Uran, District Raigad, Maharashtra. Heritage (3):295‐29. Asses on stones.Dr, Kurush Dalal, published on April 2^nd,2013.www.themetrogonome.in/business-and-personal-finance/learn/asses-on-stones. سنگ نگاره گادهیگال در موزه بوبانشوار در ایالت اوریسا در شرق هند گادهیگال در موزه گلبرگه هند نگاره ها از حمیدرضا سروری است *کارشناسی اَرشد باستان شناسی - دانشجوی دکترای هند شناسی 1399/01/28 بازدید : 1726

آشنایی با سنگ های نامدار به «گادهیگال» در هند

تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه باستان شناسی - حمیدرضا سُروری*

گادهیگال ها (Gadhegal) در اصل تخته‌سنگ هایی هستند که به سه بخش تقسیم گردیده‌ و در کشور هندوستان یافت شده‌اند. گادهه (Gadhe) به معنای خر و گال (Gal) به معنای سنگ است. این تخته سنگ ها در بیشتر موردها در بالای خود دارای نقش خورشید هستند. هرچند که، نقش ماه نیز در بالای این تخته سنگ ها به نمایش درآمده است.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، در بخش میانی تخته سنگ ها نیز، فرمان یا سنگ نبشته‌ای موسوم به (Shilalekha) وجود دارد که بیشتر در مورد واگذاری یک تکه زمین یا خانه به فردی نیکوکار است. هرچند که، در برخی از گادهیگال ها در بخش میانی نبشته ای (کتیبه‌) نمی‌بینیم. در بخش پایینی تخته سنگ ها نیز نگارکَند (نقش برجسته) شگفت‌آوری به نمایش درآمده است. در این بخش رابطۀ جنسی یک الاغ با یک زن نمایان است و در واقع می‌ توان گفت، تجاوز جنسی الاغ به یک زن نمایش داده شده است.

پرسشی که در این‌جا مطرح می‌شود، این است که چرا چنین تصویری به نمایش گذاشته شده است؟ در پاسخ باید گفت که گادهیگال ها سندهایی تاریخی هستند و باید با دیدی تاریخی به تجزیه و تحلیل آن ها پرداخت.

با توجه به پیشینۀ نقش های ماه و خورشید در هند می‌توان گفت که این دو نمایانگر و نماد جاودانگی و دوام هستند. در مورد رابطۀ جنسی الاغ با یک زن نیز دو تفسیر بیان شده است. برخی بر این باورند که این موضوع در واقع پادافره شکستن دستور سلطنتی است و هر کسی که جسارت کرده و دستور پادشاهی را اجرا نکند با بیزارترین گونۀ کیفرها روبه رو خواهد شد که از جمله مادر او به وسیلۀ یک الاغ مورد تجاوز جنسی قرار خواهد گرفت.

برخی دیگر هم بر این باورند که این نگارکَند در واقع، به گونه‌ای نمادین مادر زمین را نشان می‌دهد و الاغ نیز در خدمت ایزدبانوی طاعون، بلا و آفت است که شیتالادِوی (Sheetaladevi) نام دارد و نمایانگر خشکسالی، قحطی و ویرانی است و بر سر فردی فرود می‌آید که دستور سلطنتی را نادیده گرفته یا مخالف دستور سلطنتی باشد. به این ترتیب، گادهیگال ها را می‌توان سنگ های نفرین دانست.

بیشتر گادهیگال ها از آن دورۀ شیلاهارا (Shilahara) هستند و در واقع نمادهای واگذاری زمین به شمار می‌آیند. دودمان شیلاهارا از میانۀ سدۀ دهم میلادی تا سدۀ سیزدهم میلادی بر ناحیه‌های ساحلی کُنکان (Konkan) فرمان روایی می‌کردند و در اصل از دشمنان دودمان (سلسله) راشتراکوتا (Rashtrakuta) بودند.

دودمان راشتراکوتا سازندگان اِشکَفت های (غارها) زیبای الورا (Elora) و الفانتا (Elephanta) هستند. کهن ترین سنگ نبشته هایی که به زبان ماراتی نوشته شده است را می‌توانیم روی سنگ های گادهیگال ببینیم. در این سنگ نبشته ها آگاهی های بسیاری در مورد نام‌ مکان ها وجود دارد.

واژۀ گال (Gal) در زبان کانادا (Kannada) که یکی از زبان های دراویدی در جنوب هند است، معنای سنگ می‌دهد و در واقع، اصطلاحی است برای نامیدن سنگ های موسوم به سنگ های قهرمانی یا (hero stone) یا (Veergal) یا (Sati stone).

شمار زیادی از این سنگ ها را در ایالت های کارناتاکا و ماهاراشترا می توانیم ببینیم. و البته در ایالت گوا نیز چند نمونه از این گونه سنگ ها به دست آمده است.

هفت سنگ گادهگال در موزۀ چاتراپاتی شیواجی در شهر مومبای جای دارد و به گونۀ کلی بیش از12 گادهیگال در مومبای و ناحیه‌های پیرامونش شناسایی شده است. یک گادهیگال در رام ماندیر (Ram Mandir) است در نزدیکی جادۀ چارنی (Charni road).

یک گادهیگال دیگر در نالاسٌپارا (Nalasopara) است. یکی در پاوی (Pawi) و گادهیگال دیگری در واسای (Vasai)، گادهیگال دیگری از جوگشواری (Jogeshwari) به دست آمده است که البته امروزه در کشور پرتغال نگهداری می‌شود.

به نظر می‌رسد شمار بیشتری از گادهیگال ها در پیرامون مومبای باشند که هنوز شناسایی نشده‌اند. گادهیگال های دیگری نیز از ناحیه گجرات، بیهار و حیدرآباد گزارش شده است. دو گادهیگال نیز در اطراف نیایشگاه تٌلجابهاوانی (Tulja Bhavani) درتٌلجاپور (Tuljapur) که بخشی از ناحیه عثمان آباد (Osmanabad) است، جای دارد.

دو تخته سنگ در زیر یک درخت هستند و به هنگام بازدیدم از نیایشگاه تٌلجابهاوانی موفق به دیدن این دو سنگ شدم. گادهیگال دیگری را هم به هنگام دیدار از دژ پرنده در ناحیه عثمان‌آباد دیدم که از نظر شکل ظاهری به درستی براساس تعریفی است که از گادهیگال ها بیان شد و از سه بخش تشکیل شده است. یک نمونه را هم در موزۀ بنای با شکوه گل گمبد بیجاپور در ایالت کارناتاکا دیدم که شوربختانه اجازۀ عکاسی از آن به من داده نشد!

چندین و چند گادهیگال دیگر وجود دارد که البته موفق نشدم از آن ها بازدید کنم، هرچند از نظر شکل ظاهری کمابیش همانند گادهیگال هایی هستند که شرح داده شد.

سرچشمه ها :

Dalal, Kurush F. 2012. A Short Note on the Explorations at the site of Chandore, District Raigad, Maharashtra, Journal of the Asiatic Society of Mumbai, Vol.84 (2011).

Dalal, Kurush F. and Harshada Wirkud 2015. Two New Gadhegals from Chirner, Taluka Uran, District Raigad, Maharashtra. Heritage (3):295‐29.

Asses on stones.Dr, Kurush Dalal, published on April 2^nd,2013.www.themetrogonome.in/business-and-personal-finance/learn/asses-on-stones.