برگزاری کارگاه پایش محیط های موزه ای در راه موزه سبز در تخت جمشید

شنبه 21 مهر 1403





برگزاری کارگاه پایش محیط های موزه ای در راه موزه سبز در تخت جمشید



 

 

 

 






تارنمای فرهنگی مهرگان گروه میراث فرهنگی، بخش میراث معنوی سیاوُش آریا*

 

کارگاه آموزشیِ ملی سنجش و پایش محیط های موزه ای در راه موزه سبز از سوی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان پارس (فارس) در سالن همایش های پایگاه میراث جهانی پارسه (تخت جمشید) برگزار شد.


به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، نخستین کارگاه آموزشیِ ملی پایش و ارزیابی شرایط محیطی – گامی به سوی موزه های سبز در کشور روز گذشته در سالن همایش پایگاه میراث جهانی پارسه از سوی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی – فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور برگزار شد.

روز گذشته، یازدهم دی ماه که یکی از سردترین روزهای سال و آسمان شهر مَرودشت مِه آلود بود، دوستداران تاریخ و میراث ایرانی گرد هم آمده و در کارگاه آموزشی تخصصی حفاظت و مرمت اشیای موزه ای در راه موزه سبز، شرکت کردند.

 

حفاظت پیشگیرانه، بهترین درمان برای موزه ها است 

 

بانو منیژه هادیان دهکردی، مدیر اجرایی پروژۀ ملی «موزۀ سبز» در کشور دربارۀ روند برگزاری این پروژه و کارگاه آموزشی به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی – فرهنگی با همکاری اداره کل موزه های کشور و پشتیبانی (حمایت) کمیته ملی موزه های ایران (ایکوم) از سال 1394 خورشیدی، دست اندرکار (متولی) اجرای طرح کلان کشوری با نام موزه سبز است که این نام را برای موزه های پایدار به کار می بریم.

آرمان (هدف) ما  این است که بتوانیم شرایط نگهداری آثار تاریخی – فرهنگی را با بهره گیری از روش های حفاظت پیشگیرانه در کشور و ایران فرهنگی به شرایط پسندیده (مطلوب) و پایدار که پیشتر از آن به عنوان موزۀ سبز یاد کردیم، نزدیک کنیم. برای دستیابی به این آرمان در گام نخست نیازمند یک ارزیابی از شرایط نگهداری آثار و اشیاء موزه ای در کشور هستیم که ببینیم آثار ما از دید کیفی در چه سطحی جای دارند. آیا به شرایط استاندارد نزدیک هستند و یا تامل برانگیز و نیازمند نگرش ویژه هستند».

این هَموَند (عضو) هیات علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی – فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی در دنبالۀ سخنانش افزود : « این ارزیابی هایی که باید انجام داد از دید کیفیت هوای درون موزه ها، نور، آفت ها و ایمنی در برابر بلایا و حوادث طبیعی و انسانی است. برای نمونه میزان آلاینده های گازی، ذرات گرد و غبار، میزان دما و رطوبت نسبی، میزان نور و غیره را باید در موزه ها مورد پایش جای گیرند. همچنین بازرسی تجهیزات الکتریکی و مکانیکی بخش دیگری از پایش های لازم در مرکزهای فرهنگی همانند موزه ها است. با انجام همۀ ارزیابی ها که البته باید به گونۀ پیاپی صورت گیرد، می توان به یک جمع بندی رسید و آن گاه نقشۀ خطری برای هر یک از موزه ها به دست آورد که نشان می دهد اولویت های حفاظتی ما چه خواهد بود و چه کارهایی باید در درجۀ نخست انجام گیرد.  برای نمونه، آیا اولویت اصلی یک موزه، دشواری آفت هایی است که وجود دارد یا بحث سیستم های سرمایشی و گرمایشی آن و یا تهدید خطر ناشی از زمین لرزه که باید برطرف شود.

آگاهی نسبت به شرایط پیرامونی آثار، به ما کمک می کند که چگونه  بتوانیم آن دشواری ها را اصلاح یا کنترل کنیم. در این صورت، با بهره گیری از روش های حفاظت پیشگیرانه می توانیم بخش زیادی از آثار را در برابر دشواری ها و خطرهای بُنیادین تهدید کننده، پاسداری و محافظت کنیم.

باور ما این است که حفاظت پیشگیرانه هم بسیار موثرتر است و هم دامنۀ بیشتری از آثار را می تواند در برگیرد. از همین روی، هزینه های نگهداری آثار و اشیاء در موزه ها کمتر خواهد شد».

بانو دکتر هادیان دهکردی، مدیر کارگروه حفاظت پیشگیرانه، گروه حفاظت ایکوم ایران در بخش دیگری از سخنانش گفت : « به هر حال این پروژه که از سال 1394 خورشیدی آغاز شد، شماری (تعدادی) از موزه ها را در سطح کشور به گونۀ آزمایشی  و نمونه نخستین (پایلوت) گزینش کرده و بر اساس منطقه های آب و هوایی (اقلیمی) گوناگونی که در ایران وجود دارد و یا شرایط موزه هایی که قدیمی و نوین هستند را در برمی گیرد. همۀ این پژوهش ها و مطالعات به ما کمک می کند که در آینده بتوانیم، یک سری استانداردهای بومی و محلی را برای موزه های کشور تعریف کنیم و به  شیوه نامه هایی (دستورالعمل) دست یابیم که موزه ها چگونه می توانند شرایط نگهداری آثارشان را بهبود داده و ماندگاری (بقا) آثار را در موزه ها بیشتر تضمین کنند. از سویی، هم زمان با این کار پژوهشی که انجام می شود، بحث آموزش را هم دنبال خواهیم کرد که کارگاه آموزشی امروز در همین راستا است و ما بر آنیم تا کارهایی را که انجام می دهیم به همۀ کارکنان و کارشناسان در پیوند با موزه ها و مرکزهای فرهنگی، منتقل کرده و آگاهی رسانی کنیم تا در آینده خود این کارکنان و کارشناسان، کار سنجش و پایش محیطی موزه ها را که کاری پیوسته و همیشگی است، ادامه دهند و در واقع، کمک کنند به این موضوع که ما روزی شمار بیشتری از موزه هایی را داشته باشیم که به موزۀ سبز نزدیک هستند».

 

موزه سبز چیست؟

 

مدیر اجرایی پروژۀ ملی پایش و ارزیابی محیطی موزه های کشور در تعریف واژۀ موزه سبز گفت : « این نامی است که به موزه های پایدار گفته می شود و این موزه ها چه از دید مدیریت و چه از دید حفظ و نگهداری آثار و اشیاء و همچنین از دید نمایش و شناسایی (معرفی) آثار در بهترین شرایط دل خواه باشند. یعنی شرایطی که ما چشمداشت داریم در آن شرایط، با کم ترین مداخله در آثار و کم ترین بهره گیری از مواد و روش های شیمیایی و زیان بار، آثار تاریخی - فرهنگی ما  در بهترین وضعیت ممکن نگهداری و شناسایی شوند. اگر که ما چنین موزه هایی را داشته باشیم، نام آن را موزه سبز می گذاریم».

 

کارگاهی برای آموزش کارکنان و کارشناسان موزه ای

 

مدیر پایگاه میراث جهانی پارسه دربارۀ موزۀ پارسه گفت : « موضوع استاندارد شدن موزۀ پارسه، یک مسالۀ بسیار مهمی است. ما در پارسه ظرفیت شمار زیادی از اشیایی را داریم که هم اینک در این ساختمانی که نامش را موزه گذاشته ایم، نگهداری می شوند. بخشی از این آثار و اشیاء در سالن های نمایش و چندین هزار برابر در مخزن موزه وجود دارد. پس این ظرفیت است که ما بتوانیم با نمایش آثارمان یک موزۀ بزرگ را بتوانیم پوشش دهیم. در نتیجه، این مسوولیت ما است که تا زمانی که به آن موزۀ بزرگ دست می یابیم، شرایط نگهداری آثار و اشیاء را در وضعیت کنونی بهینه سازیم».

حمید فدایی در دنبالۀ سخنانش دربارۀ پروژۀ ملی موزۀ سبز نیز، گفت : « پروژۀ موزه سبز از طرح های ملی است که در سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و در بخش پژوهشگاه میراث فرهنگی تعریف شده است و نگرندۀ (ناظر) همین موضوع است که آسیب شناسی کند وضعیت موزه های کنونی ما را.

همچنین این پروژه باید راه کاری ارایه دهد برای بهتر شدن وضعیت نگهداری و نمایش آثار در ساختمان های موزه هایی که در کشور داریم. از همین روی، در گام نخست، ما موزۀ پارسه را به عنوان یکی از موزه های نمونۀ نخستین یا همان پایلوت طرح موزه سبز جای داده و تعریف کردیم. از سویی، چنین طرح هایی نیازمند پژوهش و بررسی های فراوانی است که شاید ماه ها زمان نیاز داشته باشد تا به سرانجام رسد. همچنین باید بسیاری از نشانه های محیطی سنجش و ارزیابی شود تا به ما داده های کمی را بدهد و ما بدانیم وضعیت بهینه در چه وضعیتی جای دارد و ارایۀ راه کاری باشد برای موزه های ما از جمله موزۀ پارسه که در این طرح جای گرفته است را بهینه کنیم».

دکتر فدایی در بخش دیگری از سخنانش افزود : « کارگاهی که امروز برگزار شد در واقع، کارگاه آموزشی ای بود برای توجیه کردن کارشناسان و کارکنان موزۀ پارسه برای بیان آرمان های این طرح ملی. به سخنی دیگر، این کارگاه آموزشی برای این است که در فرجام ما به حفاظت های پیشگیرانه ای که در موزۀ پارسه نیاز است، ورود کرده و دست پیدا کنیم تا یک موزۀ سراسر سبز داشته باشیم. همچنین ناگفته نماند ما در موزۀ پارسه، پیشتر ورود پیدا کرده ایم برای بهینه کردن شرایط نمایش و نگهداری آثار تا پیشرفت بهتر و بیشتری را بیننده باشیم».





بانو هادیان دهکردی با نشان دادن تصاویر درباره اهمیت و روش نگهداری اشیای تاریخی در موزه ها سخنرانی کردند


بانو دکتر منیژه هادیان دهکردی، سخنران کارگاه آموزشی موزه سبز


بانو زهرا مروتی پور از کارمندان پایگاه جهانی پارسه که تصاویر را نشان می دادند


شهرام رهبر، مسوول حفاظت و مرمت پایگاه جهانی پارسه


سیروس زارع، سمت چپ تصویر، مرمتگر سنگ پایگاه جهانی پارسه


بانو مهرناز بردبار، مسوول کتابخانه میراث جهانی پارسه


بانو اوجی، مسوول موزه پارس(عمارت کلاه فرنگی) شیراز


مهندس مهدی نجفی، مدیر کل امور موزه های سازمان میراث فرهنگی استان پارس


برخی از باشندگان در کارگاه آموزشی حفاظت از اشیای موزه ای در راه موزه سبز


دکتر هادیان، مسوول پروژه ملی موزه سبز از پژوهشکده حفاظت و مرمت سازمان میراث فرهنگی کشور

 

 







*پژوهشگرتاریخ و میراث فرهنگی خبرنگار آزاد راهنمای گردشگری کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم دبیرانجمن مهرگان

 



1397/10/13
بازدید : 2760


دیدگاه ها

دیدگاه خود را بنویسید