تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه گردشگری، بخش زیست بوم – سیاوُش آریا*

چند روز پیش آبشار فَدامیِ داراب به اَنگیزه های ناروشنی در آتش سوخت تا سریال آتش سوزی های تابستانۀ زیست بوم و طبیعت ایران کامل شود!

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، پهن ترین آبشار استان پارس (فارس) و جنوب ایران در آتش بی خِردی سوخت تا سریال آتش سوزی ها در فصل تابستان در طبیعت، جنگل ها و زیست بوم کشور کامل شود! چند روز پیش، یکی از زیباترین آبشارهای ایران و استان پارس که از گردشگاه های بی مانند (منحصر به فرد) و یگانه و کمتر دست خوردۀ کشور نیز است به اَنگیزه های ناروشنی در آتش سوخت و بخش بزرگی از پوشش گیاهی و درختچه های آن برای همیشه نابود و خاکستر شد.

در همین زمینه یکی از دوستداران میراث فرهنگی داراب که نخواست نامش آشکار شود به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « آبشار فَدامی که پهن ترین (عریض ترین) آبشار جنوب ایران است و حتا برخی آن را پهن ترین آبشار کشور می دانند، چند روز پیش در آتش سوخت. برخی از افراد بومی، اَنگیزۀ آتش سوزی را با مسایل اَمنیتی و اخلاقی و ورود اَنبوه گردشگران و مسافران و کوهنوردان حرفه ای از جای جای ایران در پیوند می دانند و باورمندند که نیروهای بسیجی بومی دست به این کار زده اند. هر چند تا کنون در این زمینه چیزی به اثبات نرسیده است و هیچ گروه و یا فرد و نهاد دولتی در این زمینه اِظهار نظری نکرده است. به هر روی، اَنگیزه های آتش سوزی این آبشار بی همتا و زیبا که برای نخستین بار روی داده، نا روشن است. اما چیزی که اهمیت دارد، این است که بخش بزرگی از پوشش گیاهی این منطقه و گردشگاه در آتش سوخته و برای همیشه نابود شده است که جای بسی اَفسوس دارد. و ای کاش که مدیران و سرپرستان (مسوولان) شهرستان داراب و استان با جدیت هر چه تمام این موضوع را پیگیری کنند».

این دوستدار میراث فرهنگی شهرستان داراب در بخش دیگری از سخنانش گفت : « ما زمانی به ارزش آبشار فَدامی و این گردشگاه زیبا، پِی می بریم که بدانیم در یک دهۀ گذشته شهرستان داراب با خشکسالی های سختی دست و پنجه نرم کرده و در بخش بزرگی از دشت های داراب، فرو نشست زمین رُخ داده و بیشتر روستاها خالی از سکونت شده است. همچنین این داده های طبیعی و ثروت خدادادی وابسته به همۀ انسان ها و نسل ها آینده نیز است و ما باید به درستی از آنان پاسداری و نگاه بانی کرده و نگذاریم گرفتار نادانی و بی خِردی برخی از افراد شود. از سویی، داراب منطقۀ گرمسیری است که در یک دهۀ گذشته با اَفزایش گرما و خشکسالی رو به رو بوده و تنها جای آسایش و آرامش مردمان این شهرستان و روستاهای پیرامون در بهار و تابستان، همین آبشار است که باید در حفظ آن کوشید».

چیزی که هم اکنون اهمیت دارد، این است که مدیران و سرپرستان شهری و استانی باید هر چه زودتر اَنگیزه های آتش سوزی پوشش گیاهی و درختچه های آبشار فَدامی را روشن کرده و با گنهکاران (خاطیان) احتمالی نیز برخورد کنند و دست سوداگران را از طبیعت و زیست بوم و این داده های بی همتایی اَهورایی کوتاه نمایند. هر چند اَنگیزۀ آتش سوزی هر چه باشد، مهم نیست. زیرا اکنون بخش بزرگی از پوشش گیاهی منطقه و گردشگاه فَدامی برای همیشه نابود شده و به تاریخ پیوسته است تا بار دیگر نابخِردی انسان ها بیش از پیش نمایان شود. کاش با طبیعت و زیست بوم پیرامون خود کمی مهربان تر باشیم، تنها کمی ...

در دو سه روز گذشته نگاره هایی (تصاویری) از آتش سوزی آبشار فَدامی داراب در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود، ولی تا کنون هیچ کدام از مدیران در این باره اِظهارنظری نکرده و واکنشی نشان نداده اند که جای شگفتی و اَفسوس دارد. زیرا طبیعت وابسته به همۀ مردم  و حتا نسل های آینده است و نهادهای مسوول خویشکاری (وظیفه) دارند تا در این زمینه پاسخگوی مردم باشند.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، آبشار فَدامی یکی از آبشارهای زیبای استان پارس است که در شهر فَدامی جای دارد. فاصلۀ این آبشار از مرکز استان 380 کیلومتر است که در واپسین نقطۀ جنوب خاوری (شرقی) پارس در مسیر بندرعباس جای گرفته است. آبشارهای شور و شیرین فدامی در 8 کیلومتری شمال باختری (غربی) شهر فَدامی و در فاصلۀ 135 کیلومتری جنوب خاوری شهرستان داراب جای دارد.

پهنای آبشار شیرین فدامی در گذشته به 800 متر می رسید، از همین روی، پهن ترین آبشار طبیعی ایران به شمار می آمد. اما به اَنگیزۀ خشکسالی و بهره برداری بی رویۀ کشاورزان بالادست، هم اینک به 200 متر رسیده است! بلندای (ارتفاع) آبشار شیرین، میان 12 تا 20 متر و بلندای آن از سطح دریای آزاد 900 متر است. رودخانۀ دایمی پدیدار شده از آبشارهای فدامی نزدیک دو هزار هکتار از درختان خرمای پایین دست را آبیاری می کند.

یکی از ویژگی های آبشار فَدامی وجود چهار نمونه آب شور و شیرین و سرد و گرم است که در فاصلۀ 20 متری آبشار شیرین با هم آمیخته می شوند و استخر طبیعی زیبایی را پدید می آورند. از ویژگی های دیگر این آبشار، آن است که در زمستان آب آبشار گرم و در تابستان سرد است.

بلندای آبشار شور فدامی که در بالادست آبشار شیرین جای گرفته، 10 تا 15 متر است. سرچشمۀ آبشار شور فَدامی در 500 متری آن است و وجود درختان خرمای خودرو در کنار آبشار شور به زیبایی های آن افزوده است.

آبشار فَدامی با شمارۀ 137 در تاریخ 8 دی ماه 1390 در سیاهۀ (فهرست) آثار طبیعی ایران به ثبت ملی رسیده است.

آبشار فدامی داراب پیش از آتش سوزی

  آبشار فدامی پس از آتش سوزی هفته گذشته

 

*پژوهشگر تاریخ ایران – خبرنگار آزاد – راهنمای گردشگری – دبیر انجمن مهرگان – کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم