تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه گردشگری – سیاوُش آریا

گردشگری یکی از پیشه های مهمی است که سرمایه گذاری در آن زود بازده بوده و انگیزه ای برای پیشرفت و گسترش اقتصاد یک شهر یا منطقه خواهد شد. امروزه این پیشه (صنعت) به یکی از سودآورترین و ساده ترین پیشه های جهانی تبدیل شده است. در این میان کار راهنمایان گردشگری به ویژه گردشگری تاریخی بسیار سخت و دشوار و حساس است و نیازمند افرادی با دانش، آگاه، دلسوز و شیفتۀ فرهنگ و تاریخ سرزمین خود است. اما در ایران نه تنها کار راهنمای گردشگری تاریخی بسیار بی ارزش شمرده می شود و افرادی بدون تخصص سرکار می آیند، بلکه گاهی مایۀ بی انگیزگی و دل زدگی گردشگران شده و به فرهنگ کشور آسیب می رسانند.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، در ایران بیشتر افرادی که به عنوان راهنمای گردشگری سرگرم (مشغول) کار هستند، دانش آموختگان کارشناسی مترجمی زبان بوده که به انگیزۀ نبود کاری زیبنده وارد این پیشه شده اند و با گذراندن یک دورۀ شش ماهه و پذیرفته شدن در آزمون جهانگردی، کارت راهنما به آن ها داده می شود و آن فرد می تواند به عنوان راهنما سرگرم کار شود. بی گمان چنین افرادی نمی توانند راهنمایان گردشگری خوبی باشند. زیرا با گذراندن یک دورۀ شش ماهه و خواندن چند کتاب و دفترچه (جزوه) که آن هم جای درنگ و بحث دارد، آن فرد دانش کافی به دست نخواهد آورد و باید کتاب های فراوانی را به گونۀ شخصی و آزاد مطالعه کرده و حتا جُستارهای (مقالات) تاریخی و باستان شناسی روز جهان را دنبال کند. اما می دانیم و می بینیم که تنها درسد بسیار اندکی این روش را پِی می گیرند. همچنین این افراد باید خود کار میدانی انجام داده و پیش از بردن گردشگران به جایگاه های تاریخی در شهر و به ویژه استان های دیگر، از آن محوطه بازدید کرده باشند تا بتوانند به خوبی و با آگاهی کامل، دانش و تجربۀ خود را در اختیار گردشگران جای دهند. اما نه تنها چنین رَوندی در پیشۀ گردشگری وجود ندارد یا بسیار کم رنگ است، بلکه بینندۀ آن هستیم که راهنمایان خود برای نخستین بار به محوطه ای تاریخی و به ویژه باستانی پا می گذارند. و در آن هنگام روشن است که آگاهی های نادرست و ناقصی به گردشگران منتقل خواهد شد. نگارنده بارها بینندۀ چنین صحنه هایی بوده است. تازه هنگامی هم که در خلوت به آن راهنما، ایرادهای او را گوشزد کرده و یا راهنمایی می کنید، بیشتر با واکنش تند و بدخویی آن راهنما رو به رو خواهید شد. از سویی دیگر، گناه بُنیادین در این بخش بر گردن آژانس ها و هتل ها و موسسه های گردشگری است که برای سود بیشتر خود از راهنمایان کم تجربه و تازه کار بهره می برند. جای بسی افسوس است که همین افراد تازه کار نیز در ماه کار بیشتری نسبت به راهنمایان کارآزموده و پیشکسوت دارند! همچنین سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تنها به داشتن کارت راهنما بَسنده کرده و هیچ آموزش و برنامه ای را برای راهنمایان در درازای سال ندارد و آنان را به حال خود رها کرده است. انجمن های صنفی راهنمایان استان نیز تنها به افرادی که در این انجمن نام نویسی کرده و هَموند (عضو) هستند و بهای سالانۀ هَموندی خود را می پردازند، بها می دهند. هر چند که در میان همین هَموندان انجمن صنفی نیز هستند افراد بیشماری که کم تجربه و ناآگاه و کم دانش بوده و آگاهی های نادرستی را به گردشگران می دهند. همۀ این ها، سُستی و ناتوانی های سازمان با شکوهی به نام میراث فرهنگی که تنها نامی از آن برجای مانده را می رساند. شاید بتوان بدترین دشواری راهنمایان گردشگری تاریخی را نبود پشتکار و دلبستگی (علاقه) به تاریخ و فرهنگ ایرانی دانست که این موضوع بیشتر شخصی بوده و به نهاد یا سازمانی مربوط نخواهد شد.

اما داستان اندوه بار و غم انگیز رُخداد کازرون که باید از آن با نام فاجعه یاد کرد، چه بود. داستان بدین گونه است که در تیرماه امسال یکی از راهنمایان گردشگری بانوی جوان آلمانی را برای بازدید به اِشکفت (غار) شاهپور کازرون در استان پارس (فارس) می برد. راهنما در راه به گردشگر جوان می گوید هوا بسیار گرم است و کوه پیمایی بسیار سختی در پیش داریم و بهتر است از دیدن این یادمان باستانی صرف نظر کند. اما دختر آلمانی با بودن همۀ سختی ها، دوست دارد از تندیس شاهپور ساسانی در اِشکفت دیدن کرده و از آغاز برای دیدن همین یادمان به کازرون آمده است. راهنما که می بیند راهی ندارد در پایین کوه که پارکینگی وجود داشته و گویا با فرد پارکینگ دار دوست بوده، بانوی گردشگر آلمانی را به وی می سپارد و خود در پارکینگ می ماند! پارکینگ دار با دختر جوان گردشگر راهی کوه و اِشکفت می شوند. در راه آن مرد آهنگ دست درازی (تعرض) به دختر آلمانی را دارد و گویا درگیر هم می شوند و گردشگر آلمانی به هر گونه که بوده از دست وی فرار می کند و پروانۀ دست درازی را نمی دهد. این بانوی گردشگر که کمی هم زخمی شده بوده، پیش خود گمان می کند که راهنما با پارکینگ دار همدست بوده و به سوی دیگری می گریزد و ... پس از پایان یافتن داستان و آگاهی راهنما و مردم و آگاهی رسانی به سازمان میراث فرهنگی کازرون و پاسگاه انتظامی، پارکینگ دار بازداشت می شود. اما این همۀ داستان نیست. زیرا هم اینک کُنشگران و دوست داران میراث فرهنگی و گردشگری کازرون آگاهی می دهند که پارکینگ دار بر سر کار خود برگشته و گویا غیرقانونی سرگرم کار است. در همین زمینه، سرپرست میراث فرهنگی کازرون با تایید رُخداد دلخراشی که روی داده به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « میراث فرهنگی کازرون خود به عنوان مدعی العموم بوده و پرونده در دست دادستانی است». محمد رضا معینی با بیان این که همه چیز در دست دادستانی بوده از توضیحات بیشتر نیز خودداری می کند. همچنین دفتر دادستانی با وجود زنگ زدن های بیشمار ما، پاسخ گوی تلفن ها نبود.

اما آن چه در این میان رُخ داده، بایسته بازنگری و بررسی موشکافانه و دقیق است. زیرا در این میان آبروی یک کشور به انگیزۀ کم کاری و بی تجربگی یک راهنما از میان رفته است و بی گمان آن بانوی گردشگر نه تنها دیگر به ایران سفر نخواهد کرد، بلکه به دوستان و هم میهنان خود و حتا آژانسی که او را به ایران فرستاده، داستان این فاجعۀ غم انگیز را بازگو کرده و مایۀ ایران هَراسی خواهد شد. این جا است که میراث فرهنگی نباید تنها به داشتن کارت راهنما بَسنده کند. چرا که یک رویداد ناگوار، انگیزه ای خواهد شد که همۀ کوشش های کُنشگران گردشگری و حتا دولت بر باد برود. همچنین باید آن راهنما را تنبیه کرد که دیگر از خویشکاری (وظیفه) خود سر باز نزند. از سویی دیگر، سازمان میراث فرهنگی باید به آژانس ها و هتل ها برای بهره از افراد کم تجربه و ناکارآمد برای سود بیشتر خود، هشدار دهد. نیروهای امنیتی و انتظامی شهرستان کازرون نیز نباید به پارکینگ دار پروانۀ کار داده و بهتر است وی را به اشد مجازات برسانند. زیرا در این جا با آبروی یک ملت با فرهنگ بازی شده است و بی گمان در روابط گردشگری دو کشور تاثیر بدی بر جای خواهد گذاشت. در پایان باید گفت، دشواری های این پیشه و به ویژه راهنمایان گردشگری از هر نمونۀ آن بیشمار است، ولی در این فضا و مکان نمی گنجد.

نام پارکینگ دار و راهنما در نزد تارنمای مهرگان محفوظ است

*دانش آموخته رشته گردشگری و هتل داری – کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم – خبرنگار آزاد – دبیر انجمن مهرگان