تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه میراث فرهنگی – سیاوُش آریا*

یکی از جُستارهای ارزشمند پاسداری از یادمان های تاریخی – فرهنگی حریم های آنان است که با نگرش به قانون های میراث فرهنگی، رعایت آن از سوی همۀ نهادها، اُرگان ها و دستگاه های دولتی امری بایسته (ضروری) به شمار می آید. در این میان پاسداشت حریم یادمان های جهانی ویژگی خود را داشته و از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. زیرا نخست این یادمان از آنِ همۀ مردم جهان است و دیگر آن که آبرو و پشتوانۀ فرهنگی آن کشور خواهد بود.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، یادمان جهانی پارسه یا همان تخت جمشید را اگر بخشی از هویت و شناسنامۀ ملی خود و یکی از برجسته ترین و بی مانندترین (منحصر به فرد) یادمان های جهانی ایران بدانیم، سخنی گزافه نگفته ایم. یادگاری که نُماد آشتی و داد، مهر و مهرورزی و شکوه و بزرگی ایرانیان در 2500 سال پیش بوده است. با این همه هر از گاهی گزارش های ناخوشایندی از این دُردانۀ جهانی کشور به گوش می رسد. از سویی دیگر، غرور ملی و حساسیت بر روی این یادمان باستانی بسیار بالاست. یکی از جُستارهایی (مباحثی) که امروزه دربارۀ یادمان های ملی و به ویژه جهانی، شایان نگرش است، حریم های آنان به شمار می آید. همچنین قانون های پاسداشت از این حریم ها به همراه پروندۀ همۀ یادمان های ملی و جهانی از سوی استانداری ها برای نهادهای دولتی وابسته فرستاده می شود و آنان نیز با قانون های میراث فرهنگی آشنا می شوند. از همین روی هر سازمان، نهاد و یا اُرگانی که بخواهد در حریم های درجه 1، 2 و 3 یادمان های تاریخی کاری انجام دهد باید از سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درخواست آگاهی (استعلام) بگیرد. در این میان موضوع حریم یادمان های جهانی با ملی ناهَمسان است و پاسداشت آن امری بایسته به شمار می آید. با این همه حریم درجه یک پارسه و چشم انداز آن در خطر خدشه دار شدن است. به تازگی ادارۀ اوقاف شهرستان مَرودشت در اندیشۀ ساخت و ساز و گسترش امام زاده ابراهیم در حریم درجه یک پارسه برآمده و بنا است به زودی پیکر پاک (مطهر) چهار شهید ارجمند را در کنار آن به خاک بسپارد. شگفت انگیزتر آن که با اَفراشتن پارچه نوشته ای مدعی پروانۀ (مجوز) ساخت و ساز از سازمان میراث فرهنگی شده و از مردم نیز درخواست همیاری و کمک کرده است. هرچند که مدیر کل پایگاه جهانی پارسه پروانۀ ساخت و ساز و خاک سپاری از سوی میراث فرهنگی را رد می کند. مسعود رضایی منفرد در همین زمینه به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « چند روز پیش این موضوع در شورای فنی سازمان میراث فرهنگی شهرستان مطرح و با آن مخالفت شده است و نامۀ آن را هم برای ادارۀ اوقاف فرستاده ایم. همچنین این اداره پیمان (تعهد) محضری داده است که با ما همکاری کند».

کارشناسان و کُنشگران (فعالان) میراث فرهنگی و دوست داران تاریخ و فرهنگ ایرانی نیز، به شدت نگرانند. آنان می گویند، ارج گذاری شهیدان نزد مردم بسیار بالا است، ولی نباید انگیزۀ از میان رفتن حریم و چشم انداز این یادگار جهانی شود. همچنین در شهرستان مرودشت گلزار شهدا وجود دارد و بهتر است پیکر پاک آنان در همان جایگاه زیبندۀ خود به خاک سپرده شود. از سویی دیگر، باید امام زاده را ارج نهاد، ولی نباید با ساخت و ساز و گسترش آن، قانون های میراث فرهنگی به ویژه یونسکو را زیر پا گذاشت.

در همین زمینه یکی از استادان دانشگاه و کارشناسان میراث فرهنگی به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « ساخت و ساز و هرگونه طرح توسعه در حریم فیزیکی و چشم انداز سازه های (ابنیه) تاریخی ثبت ملی، الزاما در چهارچوب ضوابط پذیرفته شدۀ (مصوب) حریم و با هماهنگی (موافقت) شورای فنی سازمان میراث فرهنگی شدنی است. به ویژه در خصوص سازه ها و محوطه های تاریخی ثبت شده در سیاهۀ (فهرست) جهانی از حساسیت بیشتری برخوردار است».

سعید فلاح فر افزود : « دربارۀ امام زاده ابراهیم مَرودشت چند موضوع دارای اهمیت است. نخست این که موافقت سازمان میراث فرهنگی باید به شکل نوشتاری (کتبی) و رسمی ارایه شود. آیا هیات امنا چنین مدرک و پروانه ای برای خاک سپاری و یا دخالت های به میان آورده شده، در دست دارند؟ اگر نه، آیا ادعای گفته شده (مذکور) در برگیرندۀ نشر اکاذیب نیست؟ و اگر چنین پروانه ای داده شده با کدام عدله علمی، کارشناسی و قانونی زمینۀ حفاظت از آثار تاریخی صادر شده است؟ دوم این که مردم بزرگ منش (:شریف) ایران همواره به دیده ارج و قدرشناسی به شهدای دفاع مقدس نگاه می کنند و آیین (مراسم) باشکوه بدرود (وداع) با شهدای غواص خود بهترین گواه این بزرگداشت (تکریم) است».

این مرمت گر و معمار در پایان سخنانش گفت : « اما به نظر می رسد برخی با انگیزه های شبهه ناک کوشش می کنند تا شهدا را در برابر دلبستگی های (تعلقات) میهنی مردم  جای داده و سرافرازی (عزت) آنان را خدای ناکرده زیر پرسش ببرند. به هر روی دخالت غیرعلمی و غیر قانونی در سازه های تاریخی ثبت شده، حتا به بهانۀ سپرکردن پیکر پاک شهدا، به هیچ روی پذیرفتنی نیست».

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، هم اینک باید چشم به راه بود و دید که آیا این بار زور میراث فرهنگی به دیگر نهادهای دولتی می رسد یا حریم و چشم انداز یادمان جهانی پارسه شکسته و خدشه دار خواهد شد؟

در زیر نگاره هایی که دیروز گرفته شده است را ببینید :