تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه میراث فرهنگی – مارال غلامی*

آیین بزرگداشت کوشندگان میراث فرهنگی در جشنوارۀ «جایزه سرو ایرانی» با همیاری سازمان‌های مردم‌نهاد و دانشگاهی به میزبانی خانه هنرمندان در تالار جلیل شهناز پَسین (عصر) پنج شنبه دهم دی‌ماه برگزار شد.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، بهرام روشن ضمیر، نخستین دبیر جایزۀ سرو ایرانی و پژوهشگر تاریخ ایران از دیرباز در اندیشۀ یک جایزۀ فراگیر و مردم‌نهاد برای پاسد‌اشت میراث کهن فرهنگی و مینُوی (معنوی) بود و تابستان سال گذشته طرح نوینی در میان سَمن‌ها (سازمان های مردم نهاد غیردولتی) پیشنهاد می‌دهد و برای نام آن یکی از ویژه ‌ترین نُمادهای ایرانی را برمی‌گزیند. وی در این‌باره گفت : « این نماد ایرانی پیشینه‌ای به کُهنگی ایران دارد، در همۀ دوره‌های تاریخی این سرزمین در هنر و ادب ایرانی به آشکارا دیده می‌شود، برای همۀ ایرانیان و حتا جهان شناخته شده‌ است و آن سرو سایه فکن، آزاده، سرافراز و پارسی است که در استوره ها آمده است که تخم آن را زرتشت از جهان مینُوی به زمین آورد».
روشن ضمیر دربارۀ گزینش سرو به عنوان نماد آشتی (صلح) و دوستی در ایران گفت : « سرو ابرکوه پیرترین موجود زنده و شهروند ایرانی با پنج‌هزار سال زندگی، نماد جاودانگی که از نگاره‌های موجود در پارسه تا مینیاتورها و فرش‌ها و کاشی‌های پس از اسلام همیشه و همه‌ جا دیده می‌شود و گویی امضای هنرمندان ایرانی بوده‌ است».

شهراد روحانی، موسیقی دان برجستۀ ایرانی که خُنیای (موسیقی) فیلم سرو ایرانی را اجرا کرده ‌بود در پیامی برگزاری چنین جشنواره‌ای را گرامی داشته و گفته است ، کشور ما دارای گیرایی‌های طبیعی و آثار فرهنگی و تاریخی فراوانی است و بهتر است کُنش‌های (فعالیت‌های) فرهنگی در سازمان‎های مردم نهاد هدفمندتر برنامه‌ریزی و اجرا شود.

وضعیت کنونی جهان بسیار آشفته است. مردم یک منطقه را به بهانۀ شرارت برخی که اندکی با فرهنگ و تمدن خویی ندارند، با لحنی تند سرزنش می‌کنند. در چنین وضعیتی کوشش پیوسته برای شناساندن فرهنگ و تمدن کهن ایران و توجه به مفاهیم انسان دوستانه، آشتی‌گرایانه که به ‌ویژه در ادبیات پارسی وجود دارد انگیزه ای خواهد شد تا کسانی‌که از شناخت و دانش چندانی برخوردار نیستند در بیان دیدگاه‌های خود شتاب نکنند.
جهان امروز بیش از هر زمانی دیگر به صلح و نوع‌دوستی نیاز دارد و برای رسیدن به این آرمان کوشش‌های نیک و فرهنگ محور راه‌گشا است».

در دنبالۀ این هَمایش تَندیس (مجسمه) سرو سایه فکن از سوی حجت شکیبا، نگارگر چهره‌های شاهنامه و باستانی و پرویز پور حسینی، بازیگر تیاتر و سینما به آیدین سَلسَبیلی به عنوان چهرۀ برتر جوان سال 1393 پیشکش شد. سلسبیلی در سال 1360 در تهران زاده شده و دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تصویرسازی از دانشگاه تهران است. از سال 1390 تا کنون کوشش های بسیاری برای تصویرسازی چهره‌های شاهنامه‌ای انجام داده و برآیند آن آفرینش سه بُعدی شخصیت‌های تصویرسازی شده ‌است که از آن‌ها می‌توان در پویانمایی ها (انیمیشن) و بازی‌های رایانه‌ای یا ساخت تندیس برپایۀ استوره‌های ایران بهره برد.
شاهنامه مصور سه‌بعدی اثر دیگری از آیدین سَلسبیلی است که در پاییز 91 از سوی انتشارات «ژرف» در سه‌هزار پوشینه (جلد) به چاپ رسیده است.

از دیگر برنامه‌های در دست انجام وی می‌توان به تصویرسازی چهره‌های موجود در استوره‌های مانوی، ساخت گنج خانه (موزه) مجازی اشیای باستانی ایران نام برد.

در بخش دیگری از این برنامه، کیوان ساکت، نوازندۀ زبردست تار با تک‌ نوازی خود به این گردهمایی شور ویژه‌ای بخشید.
در دنبالۀ هَمایش و با تشویق پراحساس باشَندگان (حاضران) ، دکتر عبدالمجید اَرفعی، ایلامی شناس جایزۀ سرو ایرانی را که به پاس یک عمر کوشش در پاس‌داری از فرهنگ ایرانی انجام داده‌ است را از دستان دکتر کتایون مزداپور، زبان شناس و دکتر حمید احمدی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، دریافت کرد.
کتایون مزداپور از شاگردان ارفعی و پژوهشگر زبان‌های باستانی، خط میخی ایلامی را بسیار سخت دانست و آن را رشته‌ای نو و ناشناخته در ایران و جهان خواند و در دنبالۀ سخنانش گفت : « ما در کنار زبان‌های باستانی ایران می‌توانیم زبان‌های باستانی سامی یا آسیای خاوری (شرقی) که سومری و ایلامی بخشی از آن است را در ایران داشته‎ باشیم و دانشجویانی همانند آزاده احسانی که در برون از مرزها و ایران آموزش دیده‌اند بتوان شعبه‌ای از زبان‌های آسیای میانه را برای نخستین بار در ایران و حتا خاورمیانه راه‌اندازی کرد».

او افزود: «دکتر ارفعی اسناد و مدارک بایگانی داریوش هخامنشی را یافت و دربارۀ لوح کورش بارها سخن گفته ‌است. ارفعی نشان داد نظام اداری بسیار استواری در زمان داریوش در ایران برپا بوده که در جهان بی‌مانند بوده است، ولی اسناد بسیاری هم ناخوانده وجود دارد».
حسین بادامچی آشوری شناس و دانش‌آموختۀ دانشگاه «جانزهاپکینز» در آمریکا و استاد دانشگاه شهید بهشتی از شاگردان ارفعی از کتاب‌های چاپ نشدۀ ارفعی که نیاز به پشتیبانی دارد گفت : « سه دسته سرچشمه (منابع) از روزگار هخامنشی وجود دارد، سرچشمه های یادبودی، آرشیوی زندگی روزمره انسان‌ها و سرچشمه های دانشی که در دفترهای دانشی و دانش‌آموزی شکل می‌گیرد.

سرچشمه های آرشیوی گسترده‌ترین آن‌ها است که به زبان‌های اَکدی، ایلامی و خط میخی نوشته ‌شده‌اند. دکتر ارفعی یک مجموعه از اسناد پارسه (تخت جمشید) را در نهایت هنرمندی و با رعایت بالاترین استانداردهای دانشی رایج چاپ کرد و چند پوشینۀ دیگر هم آماده چاپ دارد که نیاز به پشتیبانی مالی و مینوی بنگاه‌های نشر و کتاب دارد. امیدواریم رسمی به مانند امروز به بالا بردن سطح آگاهی ما کمک کند و بینندۀ چاپ بیشتر آثار اَرفعی باشیم».

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، برگزارکنندگان این رُخداد فرهنگی، انجمن های فرهنگی افراز، هفته ‌نامه اَمرداد، بنیاد جمشید جاماسپیان، پارسی انجمن، باشگاه شاهنامه پژوهان ایران، مرکز مطالعات خلیج فارس، انجمن مهرگان شیراز، انجمن تاریانا اهواز و کانون ایران باستان دانشگاه تهران بوده که از زمستان سال گذشته رسما کار خود را آغاز کرده اند.
در پایان این گردهمایی یاد بانو زنده یاد فرانک دوانلو، پژوهشگر شاهنامه و نویسندۀ چندین کتاب در زمینۀ شاهنامه که از هَموندان هیات داوری سرو ایرانی بود، گرامی داشته شد. سپس به یاد این بانو همه یک دقیقه سکوت کردند.