لگد به سنگ گورهای 600 سالۀ شهر کَوار

پنج شنبه 9 فروردین 1403





لگد به سنگ گورهای 600 سالۀ شهر کَوار



 

 

 






تارنمای فرهنگی مهرگان گروه میراث فرهنگی سیاوُش آریا*

 

سنگ گورهای ارزشمند تاریخی و 600 سالۀ مسجد ابوالفضل در روستای دَشتَکِ شهر کَوار در گوشه ای و درحیاط آن، به حال خود رها شده و خاک می خورد و هر دم بیم آن می رود که مورد دستبرد قرار گرفته و یا آسیب ببیند.

 

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، سنگ گورهای دورۀ اسلامی و نامدار به سنگ گورهای صندوقی که کارشناسان آن ها را بیشتر وابسته به دورۀ تیموری می دانند و بیش از 600 سال دیرینگی داشته، در یکی از روستاهای شهر کَوار در سرزمین پارس و در گوشۀ حیاط مسجدی سال ها است که به حال خود رها شده و خاک می خورد. این سنگ گورها همان گونه که از نگاره های (تصاویر) آن ها پیدا است، به گونۀ وارونه (برعکس) بر روی زمین افتاده اند که همین موضوع، خود اَنگیزه ای است بر آسیب های بیشتر به این یادمان های بی همتای تاریخی فرهنگی که از دید کارشناسان و باستان شناسان از ارزش ویژه ای برخوردار هستند.

 همچنین بر روی این دو سنگ گور ارزشمند، نبشته های (کتیبه) بسیار زیبایی با نمادهای گوناگون و دبیرۀ (خط) ویژۀ سنگ گورهای دورۀ اسلامی تراشیده شده است که ارزش مینُوی (معنوی) و فرهنگی آن ها را دوچندان کرده است.

با این همه، نه تنها وزارت خانۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان از آن ها آگاهی ندارد، بلکه هنوز این سنگ گورها و مسجدی که آن یادمان های تاریخی فرهنگی را در درون خود جای داده و به باور بومیان دیرینگی مسجد، دست کم وابسته به یک سده پیش و به دورۀ قاجاریه می رسد، ثبت ملی نشده اند!؟ موضوعی که با پیگیری های نگارنده از سوی روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی استان، درستی آن ها آشکار شده و با درخواست آگاهی (استعلام) از این وزارت خانه و پاسخ کامل و نوشتاری (مکتوب) مدیر روابط عمومی وزارت خانه میراث فرهنگی استان، روشن شده که هیچ اثر ثبتی در روستای دشتک شهر کوار وجود ندارد!

 

سنگ گورهایی که به حال خود رها شده اند

 

سنگ گورهای ارزشمند و تاریخی مسجد ابوالفضل روستای دشتکِ شهر کوار در حالی به حال خود در گوشه ای از حیاط مسجد رها شده اند که هر دم بیم آن می رود که مورد دستبرد قاچاقچیان اموال تاریخی فرهنگی قرار گرفته و یا این که آسیب ببینند. همچنین بخش هایی از این سنگ گورها در گذشته های ناروشن شکسته شده و در شرایط بدی نگهداری و روزگار سخت و دشواری را سپری می کنند. گیاهان خودرو و برگ های درختان گِرداگرد سنگ گورها را فرا گرفته و صحنۀ زشت و ناخوشایندی را به نمایش گذاشته است.

از سویی، این یادمان های تاریخی و سنگی در زیر باد، باران و آفتاب قرار دارند و تغییرات آب و هوایی و مهم تر از همه، عوامل بیولوژیکی (گل سنگ ها) آسیب های برگشت ناپذیری را به آن ها وارد خواهد کرد که بخش مهمی از هویت و پیشینۀ مردمان روستا، خواسته یا ناخواسته آسیب دیده و با گذشت زمان رو به نابودی می رود.

بی گمان تاریخی بودن این سنگ گورها که دست کم وابسته به 600 سال پیش بوده است، نشان می دهد که این روستا دارای پیشینه ای بس درازدامان است و چه بسا با پژوهش ها و بررسی های بیشتر کارشناسان، بتوان دیرینگی بسیار کهن تری را برای روستای دشتک در نظر داشت و آگاهی های سودمند و ارزنده ای را به دست آورد. پس جا دارد تا نخست مسوولان این مسجد تاریخی و روستا به وزارت خانه میراث فرهنگی شهر کَوار و استان، موارد نیاز را آگاهی داده و به دنبال ثبت ملی آن باشند و سپس با فراهم کردن و برداشتن گام های نخستین و فراخوانی (دعوت) از کارشناسان اَمر، در پِی کشف راز و رمزهای نهفته در دل سرزمین خویش بوده، تا بلکه بتوانند هم دیرینگی مسجد و هم روستا و دیگر یادمان های تاریخی در روستا را شناخته و در پاسداری و نگهبانی از آن ها کوشا باشند.

در پایان نیز، بی گمان کم ترین سود و ارزش این کارها، شناخته شدن این روستا نزد گردشگران و پژوهندگان و کُنشگران میراث فرهنگی و گردشگری خواهد بود و انگیزه ای بر پیشرفت و توسعۀ روستا و مهم تر از همه مسایل مادی و مینُوی و اقتصادی بوده و راه های پیوند فرهنگی میان مردمان روستا با کُنشگران و گردشگران آغاز خواهد شد.

 

سنگ گورهای فراوانی در روستای دشتَک، نابود شده است

 

یکی از دوستداران میراث فرهنگی شهر کوار که روستای دشتک، زادگاه پدری وی است و از خُردسالی در این روستا رفت و آمد داشته و ناگفته های فراوانی را در سینه پنهان دارد به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « یادم می آید که در گذشته های نه چندان دور در گورستانی به نام «آقا سادات» که در 2 کیلومتری مسجد ابوالفضل قرار دارد، از این نمونه سنگ گورها فراوان یافت می شد که بیشتر آن ها نیز، دارای نبشته و دبیره های خوشی بودند.

اما شوربختانه بیشتر این سنگ گورها از سوی افراد نابخرد و نا آگاه و قاچاقچیان اَموال فرهنگی و تاریخی رُبوده شده و به تاراج رفته است و دیگر در گورستان این روستا، سنگ گور سالمی برجای نمانده است. از همین روی، در سال های گذشته مردم بومی به همراه مسوولان مسجد ابوالفضل از روی دلسوزی و خیرخواهانه این دو سنگ گور کمابیش سالم را برای این که از دستبرد فرومایگان نابخرد در امان بماند به حیاط مسجد جا به جا کرده و در گوشه ای نگهداری می کنند. ولی روش نگهداری و محیط آن، به هیچ روی درخُور و پسندیدۀ چُنین یادمان های ارزشمندی نبوده و نیست و جا دارد تا مدیران وزارت میراث فرهنگی وارد عمل شده و آن ها را ساماندهی و شناسایی کرده تا برای آیندگان به یادگار برجای بماند».

 

مسجد تاریخی که به ثبت ملی نرسیده است

 

این کُنشگر فرهنگی که خود آموزگار و استاد دانشگاه است و نخواست تا نامش آشکار شود در بخش دیگری از سخنانش به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « خود مسجد ابوالفضل نیز، جنبۀ تاریخی دارد. زیرا دست کم بالای 100 سال دیرینگی داشته و به دورۀ قاجاری مربوط است، ولی گمان نمی کنم که به ثبت ملی رسیده باشد. همچنین گورستان «آقا سادات» دشتک نیز، با همۀ پیشینه و ارزشی که دارد، گویا به ثبت ملی نرسیده است و جا دارد تا وزارت میراث فرهنگی شهر کوار و استان با بازدیدهای میدانی و بررسی و پژوهش های کامل تر و دقیق تر، نخست به شناسایی آن ها همت گماشته و دو دیگر از این یادگارهای نیاکانی پاسداری و محافظت بیشتری کنند تا برای فرزندانمان که به راستی دارندگان (صاحبان) اصلی این سرزمین هستند، به یادگار بماند. یادمان باشد هرگونه کوتاهی دراین زمینه، گناهی نابخشودنی به شمار می آید و باید پاسخگوی تاریخ و آیندگان باشیم».


اکنون باید دید که با آگاهی وزارت میراث فرهنگی استان و وضعیت نابسامان و روش نگهداری این سنگ گورهای ارزشمند که تنها جنبۀ فرهنگی دارند، آیا مدیران و مسوولان هر چه زودتر برای شناسایی و بررسی و ثبت ملی آن ها، گام هایی خواهند برداشت یا این که، در سال های آینده باید چشم به راه رخدادهای ناگوارتری برای این یادمان های ارزشمند گذشتگان خویش باشیم.

 


نگاره های زیر با گوشی همراه گرفته شده و کمی کیفیت آن ها پایین است، نگاره ها را ببینید :


 


نبشته های بسیار زیبا و استادانه بر روی سنگ گورهای دوره تیموری


از سنگ گورها بعنوان مخزن آب استفاده می شود؟؟


زباله ها و گیاهان خودرو که گرداگرد سنگ گورها را فراگرفته و به آن ها آسیب می رساند


نقش و نگارهای زیبایی که بر روی سنگ گورها وجود دارد و ارزش آنها را دوچندان می کند


 

 

نگاره ها از تارنمای فرهنگی مهرگان است








*پژوهشگر میراث فرهنگی و تاریخ ایران کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم راهنمای گردشگری دبیر انجمن مهرگان خبرنگار آزاد



1398/07/19
بازدید : 1740


دیدگاه ها

دیدگاه خود را بنویسید