تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه میراث فرهنگی – سیاوُش آریا*

خانۀ تاریخی سوخَکیان در شهر داراب به جایگاهی برای تبلیغ کمپ ترک اعتیاد و داربست فلزی تبدیل شده است! زخم دیوار نویسی ها بر پیکرۀ خانۀ سوخکیان سنگینی می کند و چهرۀ این یادمان ملی را خدشه دار کرده است.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، خانۀ تاریخی سوخَکیان در شهر داراب پارس (فارس) که به ثبت ملی نیز رسیده است از سوی افراد نابخرد و فرومایه مورد دست اَندازی (تعرض) جای گرفته و چهرۀ آن خدشه دار شده است. بر پیکره و دیوار بیرونی خانۀ سوخکیان زخم دیوارنویسی خودنمایی می کند و صحنۀ زشت و زننده ای را به نمایش گذاشته است. افراد نابخرد با رنگ بر روی دیوار یادمان ملی، تبلیغ کار و پیشه های (شغل ها) خویش را کرده و به آن آسیب رسانده اند. این در حالی است که تابلوی ثبت ملی خانۀ سوخکیان در کنار دیوار برپا و هُشدارهای لازم نیز بر روی آن نگاشته شده است. اما گویا، این هُشدارها کارساز نبوده و برخی از مردم و افراد نابخرد بدون اَندیشه و بی پروا و بی توجه به ثبت ملی اثر و تابلو، به آن دست اندازی کرده و به این یادگار ملی آسیب رسانده و چهرۀ آن را خدشه دار و صحنۀ زشتی برجای گذاشته اند. همچنین در کنار دیوار خانۀ سوخکیان، چند ماهی است که شن و ماسه و پسمانده های ساختمانی ریخته شده است. از سویی، بخش سمت راست و پایینی دیوار خانه و کنار درِ چوبی آن، فرو ریخته و ترک و شکاف های ژرفی (عمیق) بر روی دیوار، پدید آمده است که با نگرش به آغاز فصل سرما و زمستان خطر ریزش آن بسیار فراوان است و باید هر چه زودتر مورد مرمت و بِهسازی جای گیرد.

یکی دیگر از موارد و دشواری های خانۀ سوخکیان، چشم اَنداز دیداری یا همان منظر بصری آن است که بدجوری توی ذوق می زند. سیم های برق که هرکدام رو به سویی دارند از هر سمت و سو و بسیار نازیبا از بیرون دیوار خانه به درون هدایت شده و صحنۀ زشتی را به نمایش گذاشته و چشم اَنداز آن را خدشه دار کرده است. از همین روی، جا دارد تا سرپرستان سازمان میراث فرهنگی هرچه زودتر در این زمینه، اقدامی انجام دهند.

خانه ای تاریخی که بدون تکلیف است

یکی از مواردی که همواره مایۀ نگرانی و اَفسوس دوستداران میراث فرهنگی شهر داراب دربارۀ خانۀ سوخکیان بوده و گلایه های فراوانی را نیز، به همراه داشته است، تعیین تکلیف این یادمان ملی است. سال های سال است که درِ خانۀ سوخکیان بر روی مردم و دوستداران میراث فرهنگی و تاریخ شهر داراب بسته است و بدون کاربری ویژه ای در گوشه ای روزگار را به سختی می گذراند. هرچند که، هم اینک مرمتگران در حال مرمت و بِهسازی درون خانه هستند. خانۀ تاریخی سوخکیان سال ها است که بنا بوده از سوی سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به خانۀ صنایع دستی و خانۀ فرهنگ شهر داراب تبدیل شود، ولی همچنان بدون تکلیف بوده و درهای آن نیز بر روی علاقه مندان تاریخ و فرهنگ ایرانی بسته است. همچنین پیشتر و در سال های گذشته، خانۀ سوخکیان دفتر انجمن دوستداران میراث فرهنگی داراب بوده است. اما سال هاست که این خانه، بدون تکلیف مانده و درهای آن بسته است و همین اَمر مایۀ دل نگرانی دوستداران میراث فرهنگی داراب شده و خواستار بازگشایی و کاربری فرهنگی برای این یادمان ملی شده اند. دوستداران میراث فرهنگی داراب می گویند، سازمان میراث فرهنگی سال ها است که پیمان بسته (وعده کرده) خانۀ سوخکیان را به خانۀ صنایع دستی و مرکز فرهنگی تبدیل کند، ولی همچنان این یادمان ملی بدون تکلیف است و درِ آن به روی مردم بسته است.

متخلفان میراث فرهنگی، جریمه شده اند 

با پیگیری های فراوان نگارنده و آگاهی رسانی و فرستادن نگاره های (عکس ها) دیوارنویسی به مرکز روابط عمومی یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور و پیگیری به هنگام و مناسب یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی و دایرۀ حقوقی سازمان، خوشبختانه متخلفان میراث فرهنگی و افرادی که دیوار نویسی بر روی خانۀ سوخکیان انجام داده اند، احضار شده و برابر با حکم دادستانی، گناهکار (خاطی) خویشکاری (وظیفه) دارد تا دیوارنویسی را با همکاری مرمت کار پاک کرده یا به پرداخت جریمه محکوم شود. در غیر این صورت سازمان میراث فرهنگی، دیوارنویسی را پاک خواهد کرد. همچنین نگارنده با چاپ نگاره های دیوارنویسی و رفتن به سازمان میراث فرهنگی استان، موضوع را به آگاهی مدیرکل سازمان میراث فرهنگی و بخش حراست سازمان رسانده است. به هر روی، اگر سازمان میراث فرهنگی و دایرۀ حقوقی این سازمان در زمینه های دست اندازی به یادمان های تاریخی کشور به هنگام وارد کار شوند و دادگاه ها نیز با سازمان میراث فرهنگی همکاری خوبی داشته باشند، گناهکاران میراث فرهنگی زودتر به دام افتاده و با آنان برخورد خواهد شد و همین امر در کاهش آسیب های میراث فرهنگی تاثیرگذار خواهد بود.

بازشناخت خانه سوخکیان

خانۀ تاریخی سوخکیان در خیابان هلال اَحمر و در کنار سازمان هلال اَحمر داراب جای گرفته است. این خانۀ تاریخی وابسته به دورۀ پهلوی یکم بوده و بنا است در آینده به خانۀ صنایع دستی شهر داراب و خانۀ فرهنگ تبدیل شود. خانۀ سوخکیان از سنگ لاشه، گچ، خشت خام در دیوارها و آجر در نما ساخته شده است. این خانه به گونۀ یک مجموعه بوده که در برگیرندۀ سه بخش است : 1- ساختمان و حیاط اصلی 2 - اَندرونی، بیرونی و به گمان فراوان باراَنداز نیز داشته است 3 – بخش پیوست یا همان الحاقی.

آرایش های (تزیینات) این خانه در برگیرندۀ گچ بری و نقاشی بر روی گچ در سقف ها و در نمای ساختمان و سقف های آجری، بهره گیری از کاشی در ازاره سر و لب درونی سازه و بهره از گچ بر روی ستون ها است.

خانۀ سوخکیان تا کنون تعیین حریم نشده است! و با شمارۀ 4679 در تاریخ 11 دی ماه 1380 به ثبت ملی رسیده است.

اثرملی که در نبود نظارت مدیران به پیشه های گوناگون تبدیل شده و جای افسوس دارد

تابلو یادمان ملی که رنگ باخته و خود به تاریخ پیوسته است

سیم های کابل برق که هرکدام رو به سویی دارند و چهره زشتی به نمایش گذاشته است

شن و ماسه های ساختمانی که دیرزمانی ست در کنار خانه تاریخی سوخکیان رها شده است

تخریب پایین دیواره های خانه و خطر ریزش دیوار یادمان تاریخی

*پژوهشگر تاریخ و میراث فرهنگی – راهنمای گردشگری- خبرنگار آزاد – کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم – دبیر انجمن مهرگان