تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه میراث فرهنگی – سیاوُش آریا*

در هفتۀ گذشته و سرانجام رییس جمهور بدون اهمیت دادن به درخواست های کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی، معاون خویش و فَرنشین (رییس) سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را برگزید. گزینشی که نه تنها بر پایۀ دانش ، تجربه و تخصص نبوده، بلکه پیکرۀ ناتوان سازمان میراث فرهنگی را ضعیف تر خواهد کرد. کاش رییس جمهور می دانست که سازمان مهم و تخصصی و پُرکاری همانند میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادارۀ راه و شهرسازی نیست.

 به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، سرانجام روز 22 اَمرداد ماه حسن روحانی، رییس جمهوری، فَرنشین سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و معاون خویش را برگزید و آب پاکی را روی دست کارشناسان و کُنشگران (فعالان) و دلسوزان میراث فرهنگی ریخت!؟ در واقع، رییس جمهور با این گزینش نادرست، تیرخلاص را بر پیکرۀ رنجور و بیمار میراث فرهنگی زده و آن را بیش از پیش ضعیف تر کرد. باید دانست که این گزینش نیز، همانند دیگر فَرنشینان پیشین سازمان میراث فرهنگی در یک دهۀ گذشته، بیشتر سیاسی بوده و سازمان میراث فرهنگی را در آینده با چالش های فراوانی رو به رو خواهد کرد.

در یک دهۀ گذشته سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، نُه فَرنشین (رییس) را به خود دیده است و به جز یک دورۀ کوتاه چند ماهۀ مدیریت محمدعلی نجفی (هرچند که ایشان نیز تخصصی در زمینۀ میراث فرهنگی و گردشگری نداشته، ولی عملکرد و مدیریت کمابیش خوبی را ارایه داد)، عملکرد دیگر مدیران خوب نبوده و فَرنشینان میراث فرهنگی، این سازمان را به قهقرا کشانده و اصالت آن را زیر پرسش بردند. البته نمی توان از برخی کارهای ارزندۀ بانو زهرا احمدی پور چشم پوشی کرد. اما هیچ کدام از مدیران برنامۀ ویژه و سازنده ای برای پیشبُرد سازمان میراث فرهنگی نداشته اند. زیرا به گونۀ کلی، هیچ کدام از آن ها آشنایی با حوزۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نداشته و یا اگرهم بوده، بسیار اَندک و ناچیز بوده است. سازمان میراث فرهنگی به فردی متخصص، با دانش، با تجربه، مدیر و دلسوز و دلیر (جسور) نیازمند است که از کیان تاریخ و فرهنگ و هویت این سرزمین اَهورایی دفاع کرده و بتواند در برابر سوداگران قدرت و ثروت ایستادگی کند و سود (منافع) مردم و ملی را بر سود شخصی و مدیریتی خویش ترجیح داده و با توان بالا بر سر آرمان ها (اهداف) و پیشبُرد سازمان با دیگر نهادها، سازمان ها و اُرگان های دولتی چانه زنی کند.

اما شوربختانه بیش از یک دهه است که سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به حیاط خلوت رییسان جمهور تبدیل شده است و مافیای قدرت و زر و زور تا بالاترین سطح مدیریتی سازمان رِخنه کرده و آن را بیش از پیش تضعیف کرده و رو به نابودی کشانده است.

سخن در خُور نگرش (نکته قابل تامل) این است که کارشناسان، کُنشگران میراث فرهنگی و باستان شناسان در نامه ای از رییس جمهور روحانی درخواست کرده بودند که بانو احمدی پور، فَرنشین سازمان میراث فرهنگی که نُه ماه مدیریت این سازمان را بردوش داشته، بر جایگاه و پُست خود برجای مانده و تغییر نکند. اما شوربختانه رییس جمهور به این درخواست پاسخ منفی داده و ارزشی برای دیدگاه متخصصان و دلسوزان میراث فرهنگی قایل نشد. و نشان داد که سازمان میراث فرهنگی همچنان حیاط خلوت سیاسی رییسان جمهور بوده و است!! از سویی، مافیای قدرت و ثروت در بالاترین سطح و بدنۀ سازمان میراث فرهنگی رِخنه کرده و  پروانۀ (اجازه) تغییر و تحول بُنیادین در این سازمان را نمی دهند و با برگزاری نشست های گوناگون و دیدار با نمایندگان خانۀ مردم (مجلس) و دیگر نهادهای قدرت، کوشش دارند تا از وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی پیشگیری کنند. بایسته یادآوری است که به باور کارشناسان و کُنشگران میراث فرهنگی و دلسوزان، تا زمانی که سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه تبدیل نشود، هیچ امیدی به بهتر شدن شرایط حاکم بر آن وجود ندارد. زیرا با تبدیل سازمان به وزارتخانه، هم بودجۀ آن افزایش پیدا خواهد کرد و هم سازمان از سیاسی کاری و رانت خواری فاصله گرفته و به آرمان بُنیادین خود که همان کارهای پژوهشی و علمی است و در همۀ این سال ها نادیده گرفته شده، نزدیک خواهد شد. همچنین وزیر آن باید در برابرعملکرد خویش در مجلس پاسخگو باشد. اما افسوس که مافیای قدرت و ثروت نگذاشته و نمی گذارند این سازمان روی خوش ببیند. و رییسان جمهور وقت آن را به حیاط خلوت سیاسی خویش تبدیل کرده اند.

رییس جمهور روحانی! کاش می دانستید که سازمان میراث فرهنگی، ادارۀ راه و شهرسازی نیست که بتوان در آن آزمون و خطا کرد. در واقع، سازمان میراث فرهنگی در این برهۀ حساس از تاریخ نیازمند اندیشه ای پویا و مدیریتی توانمند است که سرکار با گزینش نادرست خویش و اهمیت ندادن به مطالبات کُنشگران مدنی و دلسوزان، تیر خلاص را به پیکرۀ رنجور آن زدید.

رییس جمهور روحانی! کاش می دانستید که سازمان میراث فرهنگی، سازمانی پژوهشی، علمی و فرهنگی و تخصصی است که با هویت و چیستی و کیستی و تاریخ بالندۀ این کهن سرزمین در پیوند است.

رییس جمهور روحانی! بی شک، گزینش های نادرست فَرنشین میراث فرهنگی در دولت های یازدهم و دوازدهم سرکار، در تاریخ ثبت خواهد شد و باید پاسخگوی تاریخ باشید. زیرا پاسخگوی دلسوزان و کُنشگران مدنی این حوزه نبودید. رییس جمهور گرامی، تدبیر و اُمیدی که شعار انتخاباتی سرکار بوده و جوانان بی شماری را برای این مهم به پای صندوق های رای کشاندید به نا اُمیدی و سرخوردگی در میان دوستداران میراث فرهنگی تبدیل شده است.

 رییس جمهور روحانی! سازمان میراث فرهنگی، حیاط خلوت سیاسی سرکار نبوده و نیست. پس نگذارید بیش از این پیکرۀ ناتوان و بیمار سازمان میراث فرهنگی آسیب ببیند.

رییس جمهور روحانی! کُنشگران میراث فرهنگی و مدنی دیگر اُمیدی به سازمان میراث فرهنگی و مسایل فرهنگی ندارند. رییس جمهور گرامی، این سازمان رو به نابودی است و نابودی سازمان میراث فرهنگی، نابودی هویت و تاریخ این سرزمین را در پِی خواهد داشت. رییس جمهور روحانی! ....

*پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران – دبیر انجمن مهرگان – کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم - راهنمای گردشگری – خبرنگار آزاد