روستای تاریخی قلات دیگر نفس نمی کشد!

پنج شنبه 9 فروردین 1403





روستای تاریخی قلات دیگر نفس نمی کشد!



 

 

 

 

 

 

 


 

تارنمای فرهنگی مهرگان گروه میراث فرهنگی سیاوُش آریا*

 

روستای تاریخی و گردشگری قلات که یکی از زیباترین و قدیمی ترین روستاهای شیراز به شمار می آید در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی ممکن به سر می برد. قلات، این روزها دیگر نفس نمی کشد، اَمانش را بریده اند. قلات، روزهای سخت و دشواری را سپری می کند.

 

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، قلات یکی از جاذبه های گردشگری بسیار زیبا و از روستاهای تاریخی و کهن استان پارس (فارس) است که در 35 کیلومتری شمال باختری (غربی) شهر شیراز جای دارد. منطقه ای خوش آب و هوا، پاکیزه و دل اَنگیز که در بهار و تابستان، گردشگران فراوانی را به سوی خود می کشاند. همچنین بافت تاریخی روستا و خانه های خِشتی زیبای آن به همراه درختان سر به آسمان کشیده و جنگل و چشمه سارهای زیبا، نمودی از بهترین جایگاه زیست (بهشت) را یادآوری می کند. اما با این همه، به اَنگیزۀ نبود ثبت ملی بافت تاریخی روستا و نبود هماهنگی میان دستگاه ها و نهادهای دولتیِ متولی و رها کردن آن به حال خود، در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر می برد. بافت تاریخی و خانه های ارزشمند خِشتی آن، یکی پس از دیگری ویران می شوند تا جای خود را به خانه های بی قد و قواره و زشت با مِهرازی (معماری) ناهمخوان و نازیبا دهند. ساخت و سازهای اَفسار گسیخته و بی سر و سامان و ناهَمگون در هر کجا و بدون هیچ ضابطه ای سَر برآورده و بی گمان بازدارندۀ ثبت ملی آن در آینده خواهد شد. هر کدام از ساکنان این روستا بدون رعایت قانون های حفاظت محیط زیست در منطقۀ طبیعی و جنگل، دست به ساخت و ساز با معماری های ناهَمگون و جورواجور زده و به منابع طبیعی و زیست بوم منطقه آسیب رسانده و چشم انداز زشت و زننده ای را برجای گذاشته اند. بومیان نا آگاهانه در هر بخش از بافت تاریخی که خواسته اند، پارکینگ و رستوران و بستنی فروشی و فروشگاه های گوناگون با مصالح ناهمخوان و معماری بی سر و تَه و زشت، برپا کرده و محیط دیداری (بصری) و چشم انداز آن را خَدشه دار کرده اند. خودروهای کوچک و بزرگ با رفت و آمدهای پِی در پی در درون بافت تاریخی، مایۀ آزار گردشگران شده و بدون هیچ بازدارنده  و ضابطه ای و در هر کجا که خواسته و توانسته اند، خودروهای خود را پارک کرده و چهرۀ ناخوشایند و زننده ای را به نمایش گذاشته اند. آلودگی های شنیداری (سمعی) و سر و صداهای گوناگون خودروها و ویراژ موتورسوارها، گردشگران را بی تاب کرده و اَمانشان را بریده است.

اما این جا هیچ کس پاسخ گو نیست! تنها بهایی را به عنوان ورودی از مردم می گیرند و هیچ خدماتی هم ارایه نمی دهند. باغ داران و خانه داران بدون هیچ ضابطه و نرخ روشنی، مکان های خود را با هزینه های دلخواه اجاره داده و تنها در اندیشۀ سود خود هستند. انبوه زباله ها و نخاله های ساختمانی در جای جای بافت تاریخی و روستا و بدتر از همه در طبیعت و جنگل رها شده و بیداد می کند و بوی بد آن، مایۀ آزار گردشگران شده است.

شاید یکی از بدترین دشواری های این منطقۀ زیبای گردشگری که آرام آرام می رود تا به جایگاهی نازیبا و زننده تبدیل شود، بخش جنگل و چشمه سارهای آن باشد. بازدیدکنندگان و مسافران و برخی از گردشگران غیرحرفه ای شاخه های درختان کهنسال جنگل را شکسته و از آن را برای پخت کباب و قلیان کشیدن بهره برده و خاکستر آن را هم در همان مکان رها می کنند و اَفزون بر چهرۀ زننده ای که به نمایش گذاشته اند به زیست بوم و طبیعت منطقه آسیب می رسانند. یادگاری نویسی و خَراش بر روی شاخه های تنومند و کهن درختان بخشی از دست اندازی های افراد نابخرد و فرومایه است که به آرامی دارد به یک فرهنگ ناپسند در کشور تبدیل می شود!

چیز دیگری که باید از آن نام برد این است که مسافران و بازدیدکنندگان پس از آسایش در زیر درختان و کنار چشمه سارها، زباله های خود را همان جا رها کرده و زیست بوم و منطقه را آلوده کرده و صحنۀ ناخوشایندی را به یادگار می گذارند. هر چند باید از کمبود سطل های زباله در جنگل و بافت تاریخی نیز گلایه کرد که خود به یکی از دشواری های این روستای تاریخی و گردشگاه تبدیل شده است. چالش های روستای تاریخی قلات و جنگل بسیار زیبای آن، یکی دو تا نیست و نمی توان در یک گزارش به همۀ آن ها اشاره کرد و تنها کوشش ها و پشتکار مدیران و سرپرستان (مسوولان) شهر شیراز را می طلبد.

 برای آگاهی از ثبت نشدن بافت تاریخی روستای قلات به سراغ سرپرستان بخش ثبت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان رفتیم. سرپرستان این بخش تنها در پاسخ به تارنمای فرهنگی مهرگان، همانند همیشه و در همه جای کشور پاسخ کلیشه ای و نخ نمای نبود بودجه برای تعیین حریم و عرصۀ آن را عنوان کردند که جای بسی افسوس و شوربختی است که هنوز برای سازمان میراث فرهنگی، چُنین بافت تاریخی ارزشمندی در اولویت جای نگرفته است. هر چند نمی توان گناه را تنها برگردن سازمان میراث فرهنگی انداخت و همۀ نهادها و اُرگان های دولتی و در کل مدیران استانی باید دلسوزانه و متعهدانه برای حفظ و پاسداشت ارزش های فرهنگی و طبیعی اقدام کنند. اما گویا هنوز مدیران استانی به ارزش این منطقه پِی نبرده اند!؟

در پایان باید گفت که بهتر است مدیران استانی و به ویژه سازمان میراث فرهنگی که مسوولیت گردشگاه ها و بافت های تاریخی را بر دوش دارند، کمی هم از تجربه و نوآوریِ استان های دیگر و گردشگاه هایی همانند اَبیانه در استان اِسپهان (اصفهان) و ماسوله در استان گیلان و ... یاد بگیرند که چگونه می توان اَنبوه گردشگر را به سوی منطقه کشانده و روستاهای خود را جهانی کنند. در صورتی که به باور نگارنده و کارشناسان گردشگری که از روستای تاریخی قلات دیدن کرده اند، بافت تاریخی قلات و منطقۀ جنگلی و پوشش گیاهی آن ده ها پله بهتر و ارزنده تر از آن مکان ها بوده و زیبایی هایی بَس دلنوازتر و چشمگیرتر دارد. حال، آن منطقه های گردشگری و سرازیر شدن اَنبوه گردشگران سالیانه کجا و این روستای بسیار زیبا با چشم اندازی ویژه و با اَندک گردشگران کجا...

 


در زیر نگاره هایی که به تازگی گرفته شده است را ببینید :

 

 













این مکان که درون بافت تاریخی است را به پارکینگ تبدیل کرده و از مردم هزینه می گیرند که جای ده ها پرسش دارد

خانه های تاریخی که ویران می شود و غول های زشت و بدقواره جایگزین می شوند

خودروهایی که بی ضابطه و درون بافت تاریخی و درهرکجا  پارک کرده اند!؟

هویت و شناسنامه روستا که نابود می شود

یکی از خانه های تاریخی و خِشتی زیبای روستای قلات شیراز

 

 

 

 

 

 

 


*پژوهشگر تاریخ ایران راهنمای گردشگری خبرنگار آزاد کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم دبیر انجمن مهرگان



1396/04/22
بازدید : 2267


دیدگاه ها

دیدگاه خود را بنویسید