تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه میراث فرهنگی، بخش میراث معنوی – سیاوُش آریا*

جشن جهانی «نوروز» نشان یکپارچگی و همبستگی  جمعیت های ایرانی و آشتی و داد است و انسان ها را به هم نزدیک تر می کند و هیچ توهینی به خانوادۀ والای شهدا نبوده و نیست، بلکه آنان را دلشاد کرده و آرامش را برایشان به اَرمغان خواهد آورد.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، جشن جهانی نوروز که به باور کارشناسان و پژوهشگران باید از آن با نام فرهنگ «نوروز» نام برد، از جمله کهن ترین جشن ها و آیین های مردم ایران زمین است که از روزگاران بسیار دور برجای مانده و از فَراز و نشیب های فراوان به سلامت گذر کرده و به دست ما رسیده است.

مهم ترین پیام جشن جهانی نوروز، آشتی (صلح) و داد و هَمبستگی (وحدت) میان انسان ها در سراسر گیتی است. نوروز را باید همچون دانشگاهی دانست که در آن همۀ مردم جهان (جدا از رنگ، نژاد و تبار و ...) درس عشق و زندگی  و دلدادگی را فرا می گیرند. جشن جهانی نوروز، سپاس گذاری از پروردگار جان و خرد است و آغاز نوزایی طبیعت و دگرگونی است. نوروز پس از روزگار باستانی ایران در همۀ دوره های اسلامی نیز برگزار شده است و پادشاهان صفوی آن را گرامی داشته و هرچه با شکوه تر، نوروز را برگزار می کردند.

جشن نوروز، امروزه میراث مشترک 12 کشور است که در سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی یونسکو به ثبت جهانی رسیده است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه ای روز یکم فروردین برابر با 21 مارس را در چارچوب مادۀ 49 و  زیر عنوان فرهنگ آشتی یا همان صلح با نام  روز جهانی نوروز به تصویب رسانده و در سالنمای (تقویم) خود جای داده است. در این اقدام که برای نخستین بار در تاریخ این سازمان رُخ داد، نوروز ایرانی به عنوان یک مناسبت بین المللی به رسمیت شناخته شد.

نخستین بار، جشن نوروز در سال 2012 میلادی (1391) در صحن عمومی سازمان ملل و یونسکو به میزبانی ایران جشن گرفته شد. همچنین به گفتۀ معاون سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سه کشور دیگر از جمله مغولستان خواهان پیوستن به پروندۀ جشن نوروز هستند. امروزه نوروز در میان 300 میلیون تَن (نفر) از مردمان جهان، جشن گرفته می شود.

اما امسال و به انگیزۀ هم زمان نبودن جشن نوروز با آیین های دینی و با دستور معاون رییس جمهور، فَرنشین (رییس) سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رای به برگزاری نوروزی متفاوت داده شد و از همۀ استان ها و مدیران و سرپرستان (مسوولان) میراث فرهنگی، درخواست برگزاری هرچه بهتر و با شکوه تر این جشن جهانی و ملی صادر شد. همچنین امسال به نوروز از جنبۀ  توسعۀ پیشۀ (صنعت) گردشگری نگاه ویژه ای از سوی معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی شده بود و به همین انگیزه، برنامه های شاد و دل انگیزی همراه با خُنیای (موسیقی) سنتی و اصیل ایرانی، آیینی و حماسی در کنار برنامه ها تدارک دیده و برپا شد. در این میان و به تازگی ، زمزمه هایی از سوی برخی از افراد در استان های شمال باختری (غرب) کشور شنیده شده که با برگزارکنندگان جشن جهانی و ملی نوروز امسال از سرِ ستیز برخواسته و خواستار برخورد با برگزارکنندگان آن شده اند. یکی از این سرپرستان پا را فراتر گذاشته و برگزاری جشن نوروز را توهین به خانوادۀ شهدا دانسته و آن را آیینی نادرست و تیره (سیاه) خوانده است.

محمود الله مرادی، دبیر ستاد امربه معروف و نهی ازمنکر استان کردستان در نشست خبری خود با رسانه های استان در سالن جلسه های این ستاد گفته است : برگزاری آیین های نوروزی توهین به خانوادۀ شهدا است که باید مسوولان برخورد قانونی با این پدیده داشته باشند.

وی در بخش دیگری از سخنانش افزوده است :  گاهی بینندۀ اقدام هایی هستیم که نه تنها با فرهنگ منطقه در پیوند نیست، بلکه در راستای نابودی فرهنگی منطقه انجام می شود.

دبیر ستاد امربه معروف و نهی ازمنکر استان کردستان در دنبالۀ سخنانش گفته است : بی گمان پشت سر این برنامه ها افراد کج فهمی هستند که شاید دیدگاه سیاسی نداشته باشند، ولی در ملی گرایی و لیبرالی بودن آن ها شکی نیست!

الله مرادی برگزاری آیین های نوروزی را در قالب میراث فرهنگی، جز بی بند و باری و توهین به مردم کردستان چیز دیگری ندانسته و در پایان افزوده است : گاهی حرکت آن ها (سازمان میراث فرهنگی) انگیزه ای می شود تا جریان هایی که در ذهن مردم مرده اند و تاریخچه ای بسیار تیره در ذهن مردم دارند، بار دیگر زنده و به خانوادۀ شهدا و ایثارگران توهین کنند (خبرگزاری مهر، چهارشنبه 23 فروردین ماه – کُد خبر 3950974)

در این جا پرسشی که زود به ذهن ها می آید، این است که مگر قانون اساسی برای همۀ مردم برنهاده (وضع) نشده و همه در برابر آن یکسان نیستند. زمانی که از سوی معاون رییس جمهور دستوری صادر می شود، همۀ نهادهای مرتبط موظف به انجام آن بوده و سرپیچی از دستور، تخلف به شمار می آید. دیگر آن که، گویا دبیر ستاد امربه معروف و نهی ازمنکر کردستان، خود را جدا از مردم ایران و آیین های ملی می داند که آیین های نوروزی و جشن نوروز را تاریخچه ای بسیار تیره و مُرده در ذهن مردم می داند!؟ و مهم تر از همه، مگر ایشان زبان خانوادۀ شهدا هستند که از سوی آنان اعتراض می کنند. در کشور ایران قانون اساسی وجود دارد و زمانی که دستوری صادر می شود، همه موظف به اجرای آن هستند و تازه اگر هم تخلفی از سوی کسی سر بزند، بر مبنای قانون باید رفتار کرد و پیگیری آن از سوی مجامع قضایی است، نه مطرح کردن در خبرگزاری ها و توهین و دشنام دادن به آیین های ملی و جهانی 300 میلیون تَن از افراد سراسر گیتی. همچنین برابر قانون، هیچ فردی حق نداشته و در جایگاهی نیست که بخواهد با آیین های ملی که در حافظۀ جهانی و ملی یک کشور و مردمانش ثبت شده است، ستیز کند و در برابر آن بایستد. همان گونه که در بالا آورده شده است، نوروز جشن همبستگی و آشتی و داد است و از هزاره های کهن برجای مانده و در ضمیر ناخودآگاه مردم ایران ثبت شده است و تا کنون هیچ نیرویی نتوانسته آن را از میان بردارد. از سویی، مگر ملی گرایی چه ایرادی دارد که برخی ندانسته با آن سر ستیز دارند. نکند برخی فراموش کرده اند که همین عشق به کشور و ملی گرایی بود که همۀ مردم ایران را با هر نژاد و رنگ و دینی  وادار کرد تا در برابر دشمنان ایران در جنگ با عراق ایستادگی کنند.

در پایان باید گفت، امروزه در هر خانواده ای از کشور شهید از نوع بستگان درجه یک و یا درجه دو، وجود دارد و شهدا نزد مردم ایران دارای اَرج و حُرمت فراوانی هستند و نیازی نیست برخی از افراد برای هر چیزی از نام بلند و شکوهمند آنان بهره ببرند...

سخن در این زمینه بسیار است و در این نوشتار نمی گنجد. تنها باید گفت، نوروز و آیین های در پیوند با آن  نماد همبستگی و یکپارچگی و نزدیکی مردمان بوده و قلب ها را به هم پیوند زده و آشتی و داد را به ارمغان می آورد، با آن از سر ستیز برنخواهیم ... باید دانست ایستادگی در برابر آیین های ملی و مردمی که از هزاره های دور برجای مانده و در سالنمای رسمی کشور نیز ثبت شده است، خود توهین به مردم به شمار می آید و ستیز با آن سرپیچی از قانون و ایستادگی در برابر مردم است، مگر آن که کسی بالاتر از قانون باشد؟

*پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران – راهنمای گردشگری – خبرنگار آزاد – کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم