آب سیاهی بر سرِ «بهرام شاه» ریخت!

جمعه 10 فروردین 1403





آب سیاهی بر سرِ «بهرام شاه» ریخت!



 

 

 

 

 

 

 

 

 

تارنمای فرهنگی مهرگان گروه میراث فرهنگی سیاوُش آریا*

 

لکه های مشکی رنگ که برآیند باران های اسیدی و نَم و رطوبت است بر سرِ سنگ نگارۀ بهرام دوم ساسانی در تنگ چوگان کازرون رِخنه کرده و به آن آسیب رسانیده است و چهرۀ افراد در این نگارکَند (نقش برجسته) را خدشه دارکرده است.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، گذشت زمان به همراه عوامل محیطی و طبیعی همانند باران و از هم بدتر رسیدگی نکردن و رها کردن سنگ نگاره های ساسانی در تنگ چوگان، انگیزه ای شده است که این یادگارهای ارزشمند و بی همتا به کام مرگ فرو روند. عوامل بیولوژیکی (گُل سنگ ها) نیز به این یادمان ها رَحمی نکرده و با رِخنه (نفوذ) در میان سنگ ها، کار خود را کرده است و مایۀ پوسیدگی، خوردگی و سوراخ و شکاف در سنگ نگاره ها شده است. این در حالی است که این عوامل آسیب رسان با نگرش به فصل سرما و شتاب بارندگی ها، آرام آرام رو به گسترش بوده و اگر هر چه زودتر چاره ای ریشه ای و نه گذرا (موقت) برای آن ها اندیشیده نشود، افزون بر نابودی سنگ نگاره ها، درخطر حذف از ثبت جهانی در سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی یونسکو جای می گیرند. زیرا پروندۀ تنگ چوگان و بیشاپورکازرون با نام «محور ساسانی پارس» در حال تکمیل شدن است و به گفتۀ معاون سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی کشور برای سال 2018 میلادی باید از آن دفاع کرد.

 به باور کارشناسان می توان دست کم تا انجام کارهای پژوهشی و بررسی های علمی، سایبانی گذرا به عنوان پوشش بر بالای این سنگ نگاره ها نصب کرد تا از رِخنۀ بیشتر باران و گُل سنگ ها پیشگیری شود.

 دربارۀ وضعیت پدید آمده بر روی سنگ نگاره های تنگ چوگان، یکی از باستان شناسان بومی کازرون به تارنمای فرهنگی مهرگان گفت : « در بالا دست این سنگ نگاره ها شکاف هایی وجود دارند که آب باران از آن جا رِخنه کرده و از این شکاف ها به آرامی بر روی سطح سنگ ها راه یافته و خَزه و گُل سنگ ها را پدید می آورد. حل شدن اَملاح موجود در سنگ ها همراه با آب، بر روی سطح سنگ ها نشسته و انگیزۀ تغییر رنگ و خوردگی سنگ ها خواهد شد. از همه بدتر آن که با پایین آمدن دمای هوا به ویژه در شب و بارش باران و ماندن آب در میان شکاف ها، فاجعه بارتر است و با یخ بستن همانند «کتراک» عمل کرده و شکاف و شکستگی را به دنبال دارد».

مهدی فرجی در دنبالۀ سخنانش افزود : « شناخت شکاف ها و پر کردن آن ها با مواد استاندارد و پایدار (مقاوم) و پیشگیری از انبساط و انقباض، می تواند تا حدودی راه گشا باشد. بهره گیری از تجربه های مرمت گران پارسه (تخت جمشید) و پاسارگاد و کمک گرفتن از پژوهشگران مرمت در ایتالیا برای به دست آوردن مواد زیبنده برای مقاوم سازی و پُر کردن شکاف ها از دیگر راه کارهایی است که می توان از آن بهره برد».

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، سنگ نگاره های ساسانی تنگ چوگان به ویژه سنگ نگارۀ پیروزی بهرام دوم بر تازیان بیابانگرد و سنگ نگارۀ پیروزی شاهپوریکم بر رومیان که سنگ نگاره های یک و دو را در برمی گیرد، روزگار ناخوشایندی را پشت سر می گذارند و در حال پاک شدن از چهرۀ تاریخ هستند، ولی مدیران و سرپرستان (مسوولان) سازمان میراث فرهنگی هم چنان در خواب زمستانی به سر می برند! برای آگاهی از وضعیت ناگوار سنگ نگاره ها در تنگ چوگان، نیازی نیست که راه دوری را بپیمایید! تنها کافی است که به نگاره های (تصاویر) یک دهه پیش آن ها نگاه کنید تا به ژرفای (عمق) فاجعه پِی ببرید. همچنین وضعیت اندوه بار سنگ نگاره های تنگ چوگان تا بدان جا رسیده است که صدای سخنگوی کمیسیون اصل 90 مجلس و نماینده شیراز را هم درآورده و وی را به کازرون کشانده است. دکتر بهرام پارسایی، نماینده شیراز در خانۀ ملت (مجلس) و سخنگوی کمیسیون اصل 90 مجلس پس از بازدید میدانی از این سنگ نگاره ها و سنگ نگاره های «بَرم دِلک» شیراز با گلایۀ فراوان از سازمان میراث فرهنگی، وضعیت این یادمان ها را بسیار اندوه بار خوانده و خواستار رسیدگی و پاسداری هر چه بیشتر و بهتر از آن ها شده است (روزنامه خبرجنوب، رویه 7، شانزدهم بهمن ماه).

تنگ چوگان نام تنگه ای در رو به روی شهر بیشاپور کازرون است که رودخانۀ شاپور از آن سرچشمه می گیرد و شش سنگ نگاره از پیروزی و بالندگی پادشاهان ساسانی در دامان کوه تراشیده شده است. تنگ چوگان در 23 کیلومتری کازرون جای گرفته است و با شمارۀ 158 در تاریخ 15 دی ماه 1310 به ثبت ملی رسیده است.

 

نگاره های زیر را که پیش از بارندگی ها در هفتۀ پیش گرفته شده است، ببینید :

 

 



سیاهی و نم آب، سنگ نگاره بهرام دوم را متلاشی کرده است

سیاهی و رطوبت که به درون سنگ نگاره نفوذ کرده و آنرا متلاشی و مخدوش کرده است


سنگ نگاره پیروزی شاهپوریکم بر رومیان پیش از بارندگی های چند روز گذشته که آسیب های بارندگی وضعیت آنرا بدتر می کند



عوامل بیولوژیکی یا همان گل سنگ ها، آسیب های فراوانی رسانده است

نگاره شاهپوریکم ساسانی سوار بر اسپ که در حال حذف ازچهره تاریخ است

نقش و نگاره هایی که در حال نابودی است

سنگ نگاره پیروزی بهرام دوم که برخی آنرا شاهپوردوم می دانند

سنگ نبشته پهلوی ساسانی در نگاره بهرام یکم که در حال پاک شدن از صفحه روزگار است

نگاره بهرام یکم ساسانی که بسیار آسیب دیده است

 

 

 

 

 

*پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران راهنمای گردشگری خبرنگار آزاد کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم دبیر انجمن مهرگان



1395/11/17
بازدید : 1973


دیدگاه ها

دیدگاه خود را بنویسید