تارنمای فرهنگی مهرگان – گروه میراث فرهنگی – سیاوُش آریا*

جشنوارۀ آموزشی –  فرهنگی «نارکی» هم زمان با آیین نیایش و گردهمایی سالانۀ زرتشتیان در زیارتگاه «پیرنارَکی» مِهریز یزد برگزار شد. همچنین در کنار این برنامه، شش تَن از نوجوانان به گونۀ رسمی به دین مَزدایی (زرتشتی) فرا خوانده شده و آیین سدره پوشی را به جا آوردند.

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان، اگر می خواهی دل به عشق بسپاری و از خود رها شوی، اگر خواهان آنید که پیوند دل داده و دلدار (عاشق و معشوق) را ببینید و حس کنید، تنها کافی است به نیایشگاه «پیر نارَکی» بروید. آن جا که زن و مرد و پیر و جوان با پروردگار خود، بی آلایش (خالصانه) راز و نیاز می کنند. چه نیکوست این دلباختگی. براستی که صحنه ای زیبا و عارفانه رقم می خورد. حس ویژه و شورانگیزی به انسان دست می دهد که نمی توان آن را بیان کرد (وصف کرد). مهر و پاکی و همدلیِ (خلوص و صمیمیت) ویژه ای پابرجاست. از راه های دور و نزدیک و استان ها و شهرهای گوناگونی خود را به این جا می رسانند. تنها با یک آرمان و آن هم نیایش و زیارت «پیر» است. بی گمان «پیر نارَکی» جدا از افسانه های دینی به جا مانده و همگانی (عمومی)، نیایشگاهی بر جای مانده از روزگار ساسانیان است در دامان کوهی که به کوه «سیاه» نامدار شده است. برخی آن را نیایشگاهی در پیوند با آیین مهر می دانند و برخی دیگر آن را آتشکده ای وَرجاوند. هر چند هنوز بررسی علمی و استواری از دیدگاه باستان شناسی بر روی آن انجام نشده است، ولی به هر روی این جا نیایشگاهی باستانی بوده که از پَس سده ها و فراز و نشیب های تاریخی گذر کرده و راز و رمزهای نهفته ای را در دل خود دارد. و هر ساله زرتشتیان در آیین و آداب ویژه ای در روزهای 12 تا 16 اَمرداد ماه گِرد هم آمده و به راز و نیاز به درگاه اهورامزدای جان وخرد پرداخته و گوش و دل به ندای پاک « او » می سپارند.

اما امسال «پیرنارکی» حال و هوای ویژه تری داشت و با جشنوارۀ آموزشی – فرهنگی نارکی و آیین سدره پوشی نوجوانان و سپاسداری از دانش آموزان با باشَندگی نماینده مجلس زرتشتیان، دکتر اسفندیار اختیاری همراه بود. این هَمایش در پَسین (عصر) روز 14 اَمرداد ماه در تالار شاهرخ و شیرین برگزار شد. در این برنامه سه پسر و سه دختر به وسیلۀ موبدان آیین سدره پوشی را به جا آورده و به گونۀ رسمی به آیین مَزدایی فراخوانده شدند. همچنین این شش تَن با آداب ویژه ای با آواز و خُنیا به زیارتگاه و دیدار «پیر» رفته و زندگی تازه ای را در پیمان با پروردگار خود آغاز کردند. از دیگر برنامه های این هَمایش خُنیاگری سنتی (موسیقی و آواز) بود که با استقبال پر شور مهمانان رو به رو شد. پسر و دختر جوانی که به تازگی آیین «پیوکانی» یا ازدواج را انجام داده بودند نیز با شادی و خُنیا در نیایشگاه مورد استقبال جای گرفتند.

در استان یزد شش نیایشگاه به جا مانده از روزگار ساسانیان وجود دارد که هر کدام در شهر و منطقه ای در دامان کوه جای گرفته اند. همچنین برای هر نیایشگاه زمان و تاریخی وجود دارد که هر ساله با آیین و آداب ویژه ای زرتشتیان سراسر کشور گِرد هم می آیند و به زیارت آن می پردازند. نیایشگاه یا زیارتگاه «پیر نارکی» در 58 کیلومتری جنوب خاوری (شرقی) شهر یزد جای گرفته است که روز ویژۀ زیارت آن «مهر روز تا وَرهَرام روز»، شانزدهم تا بیستم اَمرداد ماه از سالنمای خیامی یا زرتشتیان (12 تا 16 اَمردادماه با سالنمای کنونی) است.

در زیر نگاره هایی که 14 و 15 اَمردادماه گرفته شده است را ببینید :

نیایشگاه پیرنارکی در دامان کوه سیاه استوار است

به هر کدام از این ساختمان ها، خیله گفته می شود که جایگاه آسایش مسافران برای نیایش و گردهمایی سالانه است


نمای خشتی زیبا در اتاق هایی که به آن خیله می گویند، شگفت انگیز است




بادگیرها که نمادی از زندگی کویرنشینی است

گچ بری های زیبای درون خیله ها

زیبایی های شب در اینجا دل انگیز و شور آفرین است


هنگامی که غرق در نیایش هستی، عالمی دارد که نمی توان وصفش کرد

پوشش زیبا و سبز رنگ سنتی بانوان زرتشتی بسیار دل انگیز و چشم نواز  است


کوچکترها هم به راز و نیاز سرگرم هستند و همگی دل به پیر می سپارند

تازه آروس و داماد را نیز با شادی همراهی می کنند در نیایشگاه و آرزوی بهروزی برایشان دارند


درون سالن همایش پیرانگاه نارکی

با خنیاگری سدره پوشان را همراهی می کنند و آرزوی شادی و تندرستی برایشان دارند


با آینه و گلاب به استقبال باشندگان در همایش می روند

بجا آوردن آیین سدره پوشی به وسیله موبدان



سه تن از بانوان نوجوان که سدره پوش شده و رسما به آیین مزدایی فراخوانده شدند

چه نیکوست که غرق در نیایش باشی در چنین فضای آرام بخشی

دکتر اسفندیار اختیاری، نماینده مجلس زرتشتیان، فرد سمت، چپ بهروز جراح، سرپرست پیر نارکی

زرتشتیان از سراسر ایران برای نیایش سالانه گرد هم می آیند و شب باشکوهی را کنار هم می گذرانند

نوشته مرتبط

• زیارتگاه پیر سبز با تاریخ ایران پیوند دارد

*پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران – راهنمای گردشگری – خبرنگار آزاد -  کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم – دبیر انجمن مهرگان