آسیب های جدی به سنگ نگاره های ساسانی «بَرم دلَک»

پنج شنبه 9 فروردین 1403





آسیب های جدی به سنگ نگاره های ساسانی «بَرم دلَک»



 

 







تارنمای فرهنگی مهرگان گروه میراث فرهنگی سیاوُش آریا*

 

سنگ نگاره های بی همتای ساسانی بَرم دِلَک در شهرستان شیراز، روزگار ناخوشایندی را پشت سر می گذارند و ترک هایی که در گذشته بر روی آن ها پدیدار شده بوده، گسترش یافته و آسیب های جدی را به میراث ساسانیان وارد کرده است.

 

به گزارش تارنمای فرهنگی مهرگان ، محوطۀ تاریخی فرهنگی و طبیعی «بَرم دِلک» شیراز با چالش های فراوانی دست و پنجه نرم می کند. بیش از یک دهه است که چشمۀ جوشان و دل انگیز آن به وسیلۀ عوامل انسانی و مدیریت نادرست خشک شده است. چشمۀ دلربایی که خاطره های نوجوانی و جوانی بیشتر مردم شهرستان شیراز را رقم زده است. سال های سال است که دامداران و عشایران، گوسپندان خود را برای چَرا به این منطقه می آورند و هنوز هم، اگر بامداد زود به این محوطۀ تاریخی بیایید، آن ها را از نزدیک خواهید دید!

 انبوه زباله ها و پَسمانده های ساختمانی (نخاله ها) در جای جای این محوطۀ باستانی و ورودی آن به چشم می خورد و دل هر دوست دار تاریخ و میراث ایرانی را به درد می آورد و صحنۀ زشت و ناخوشایندی را به نمایش گذاشته است. یادگاری نویسی ها با رنگ و خَراش با اَشیای نوک تیز بر روی نگارکَندهای (نقش برجسته) ساسانی و هدف پرتاب تیر و سنگ جای دادن سنگ نگاره ها از سوی برخی از بومیان ناآگاه و فرومایه و افراد سودجو، تنها برخی از دشواری های ناتمام این محوطۀ تاریخی و فرهنگی است.

 

 

بَرم دلک، میراث فرهنگی شیراز، هم چنان مورد بی مهری است

 

 

میراث کهن و فرهنگی شهرستان شیراز با نام «بَرم دلَک» که محوطه ای باستانی بوده و سه سنگ نگارۀ ارزشمند ساسانی را در درون خود جای داده و پژوهشگران و باستان شناسان، آن را هویت و آبرو و پشتوانۀ فرهنگی شیراز و شناسنامۀ بالَنده و غرورآمیز مردم این سرزمین به شمار می آورند در بدترین شرایط نگه داری و حفاظتی روزگار را سپری می کند.

 در چندین سال گذشته بر اثر نامهربانی های مدیران و سرپرستان دستگاه ها و نهادهای دولتی گوناگون و دست اَندازی ها (تعرضات) به این محوطۀ بی همتای باستانی، روزی نبوده که خبرهای ناگواری را از میراث ساسانیان در خبرگزاری ها و روزنامه ها نشنویم. اگر بخواهیم دشواری ها و چالش های پیش روی محوطۀ تاریخی - فرهنگی بَرم دِلک را جدا جدا و یکی یکی بازگو کنیم، بی گمان باید مثنوی هفتاد مَنی را پر کرده و روزها و شب های پِی در پی درباره اَش بنویسیم که در این جا نمی گنجد.

محوطۀ باستانی بَرم دلَک، این روزها به پاشنۀ آشیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان شیراز تبدیل شده و میراث ساسانیان هر روز با چالشی رو به رو بوده و تهدید می شود.

میراث هویتی شهرستان شیراز در پی همکاری نکردن دیگر نهادها و اُرگان های شهری همانند شهرداری با وزارت میراث فرهنگی، هر روز وضعیت بدتری پیدا کرده و روزگار سخت و دشواری را می گذراند.

همچنین وزارت میراث فرهنگی به بهانه های تکراری نبود بودجه و کمبود نیرو، محوطۀ باستانی برم دلک را به حال خود رها کرده و به سادگی نیز از کنار آن گذشته است. هرچند که وزارت میراث فرهنگی با اعتراض ها و انتقادهای کُنشگران میراث فرهنگی و خبرگزاری ها به ویژه نگارنده در چندین سال گذشته، اقدام های اَندک و ناچیزی را انجام داده است، ولی هیچ کدام از این کارها گِره گشا نبوده و نتوانسته است مَرهمی بر زخم های ژرف و اَنبوه میراث ساسانیان باشد و از دردهای بی شمار آن بکاهد. گواه این سخنان نیز، وضعیت آشفته و پر درد و رنج امروزین محوطۀ بَرم دلک است.

 

 

بَرم دلک، آبرو و چشم و چراغ میراث شیراز، زیر تیغ نابخردی

 

 

اما شاید بدترین چالش این روزهای محوطۀ باستانی «بَرم دِلک» شیراز و در دو سه سال گذشته، پدیداری معدن شِن و ماسه در حریم کوهی و چشم انداز (منظر) آن باشد که این اقدام هم نیز، بدون پروانه (مجوز) و درخواست آگاهی از وزارت میراث فرهنگی انجام شده است! اِنفجارهای پِی در پی در کوه، لرزه بر اَندام بی دفاع پادشاهان ساسانی انداخته است. همچنین گُسل ها و شکاف های میان سنگ نگاره ها و به ویژه میان سنگ نگارۀ بهرام دوم و شاهپوریکم ساسانی را گسترش داده و بیشتر خواهد کرد و باید هر چه زودتر از دنبالۀ کار معدن شن و ماسه پیشگیری شود.

 از سویی، با این اقدام چشم انداز طبیعی شهرستان را از میان برده و کوه ها که ثروت های بزرگ خدادادی بوده را با دست خود نابود می کنیم. اما شگفت اَنگیزتر و دردناک تر از همه، سکوت سرپرستان شهری است. سازمان حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی، وزارت میراث فرهنگی و در کل مدیریت شهری در این زمینه یا سکوت پیشه کرده و یا اقدام درخوُر و پیشگیرانه ای انجام نداده اند و یا شاید هم ترجیح می دهند که سکوت کنند!؟

کُنشگران میراث فرهنگی و باستان شناسان به شدت نگرانند و خواستار پیشگیری و تعطیلی هرچه زودتر معدن شِن و ماسه هستند. کُنشگران میراث فرهنگی می گویند، دنبالۀ کار معدن شن و ماسه، اَفزون بر آسیب های وارده به سنگ نگاره های ساسانی و دیوارهای خشکه چین سنگی ساسانی دفاعی بر روی کوه، طبیعت زیبا و کوه باستانی، این بزرگ ترین داده های خدادادی انسان را نابود خواهد کرد و آینده ای تاریک و ناروشنی را برای آیندگان برجای خواهد گذاشت. از همین روی، باید هر چه زودتر معدن شن و ماسه برچیده و تعطیل شود.

به هر روی، چشم و چراغ و آبرو و هویت شهرستان شیراز، بَرم دلک، زیر تیغ نابخردی و زیادی خواهی برخی افراد گرفتار شده و نیازمند فوری رسیدگی است. نیاید روزگاری که خدای ناخواسته، دیگر دیر باشد و کار از کار گذشته باشد.

 

 

ترک ها در سنگ نگاره های بَرم دلک بیشتر شده است

 

 

آسیب ها و ترک ها بر روی سنگ نگاره های بَرم دلک، فزونی گرفته و بیشتر شده است. در تازه ترین سرکشی و بازدید میدانی نگارنده به اَنگیزۀ پاسداری و نگاه بانی بهتر و بیشتر میراث گذشتگان، بیانگر آن است که ترک ها به ویژه بر روی سنگ نگارۀ صحنۀ ازدواج بهرام دوم و در بخش دست های شهبانوی وی، بیشتر شده و حتا تکه ای از سنگ از آن جدا شده است. اما با این همه، روشن نیست که آیا این ترک ها به وسیلۀ سوداگران اَموال تاریخی و فرهنگی و قاچاقچیان انجام شده است یا تاثیرات معدن شن و ماسه بوده و به آرامی آن را رقم زده است.

 نگارنده با سنجش نگاره های (تصاویر) چندین ماه پیش خود، متوجه آسیب های جدی و برگشت ناپذیر یادگار ساسانیان شده است و خواستار پیگیری و رسیدگی هرچه زودتر، مدیران وزارت میراث فرهنگی است.

همچنین با وضعیت موجود باید وزارت میراث فرهنگی، هر چه زودتر پروندۀ طرح مرمت این یادمان ملی و ارزشمند را گشوده و چاره ای ریشه ای پس از این همه سال، برای آن اندیشیده و نگذارد بیش از این میراث هویتی شیراز پایمال شده و آسیب ببیند.

محوطۀ تاریخی فرهنگی و طبیعی «بَرم دلک» در 8 کیلومتری خاور (شرق) شیراز جای گرفته و نگاره های سه پادشاه ساسانی در سینۀ کوه تراشیده شده است. سنگ نگاره های ساسانی بَرم دلک با شمارۀ 71 در 15 دی ماه 1310 خورشیدی به ثبت ملی رسیده است.

 

 

نگاره های زیر را که با گوشی همراه در 15 فروردین ماه گرفته شده است، ببینید :

 


 


نگاره مربوط به پاییز  98، بخش ترک در دست شهبانو را بسنجید با نگاره های بهار 99


سنگ نگاره بهرام دوم ساسانی در 15 فروردین ماه 99 و افزایش ترک ها و آسیب ها


سنگ نگاره های برم دلک شیراز، نیاز فوری به مرمت و بهسازی دارند


وضعیت بسیار بد سنگ نگاره های ساسانی، آنها را در خطر حذف قرار داده است

 

 








*پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی خبرنگار آزاد کُنشگر میراث فرهنگی، گردشگری و زیست بوم راهنمای گردشگری دبیر انجمن مهرگان



1399/01/21
بازدید : 940


دیدگاه ها

ش.پساوند

دست یازیدن به این کاروویران کردن این نگاره ها بدون شک از دوگروه سرمی زند .گروه نخست مردمی که از نادانی شان است وگاه نیز شاید،همانگونه که کنشگرارجمند نوشته است برای روزی ومعاش از راه چرانیدن گوسفندان ودرکنار آن از سر تفریح وبه بازی گرفتن نگاره ها،که در پایان رفتاری نادرست است ومی توان گفت(نادان کاری)اما‌ گروه دوم آنان هستند که دستور انجام این کار (تخریب آرام آرام)را از دیگران گرفته اند ومی توان گفت این گروه نادانان نیستند بدون شک خیانتکارانند.

زنده بیدار

دلم تنگ است. دلم می سوزد از باغی که می سوزد.

دیدگاه خود را بنویسید